بِسْمِ اللّه ِ الرَّحْمنِ الرَّحیم

12 ویژگی منحصر بفرد در آثار مکتوب مؤسسه

قرآنی تفسیر جوان

1 اعراب گذاری کامل «همه» آیات، روایات و کلمه های عربی .

2 طرح جلد ابداعی و گرافیکی جدید متناسب با«جمعیت هدف هر کتاب».

3 صفحه آرایی شعرگونه و چشم نواز تا خواننده به دلیل پرش مرتب چشم «خسته» نشود.

4 آزاد بودن «هرگونه نسخه برداری» و چاپ از روی آثار مکتوب و کپی رایت نرم افزارها.

5 همه محصولات مؤسسه پس از فروش و استفاده، حتی اگر آسیب دیده باشد، «پس گرفته می شود».

6 فروش اقساطی به قیمت نقد و با تعیین اقساط

(799)

«توسط خریدار».

7 امضای «حداقل یک مجتهد جامع الشرایط» به نشانه تأیید محتوا قبل از چاپ اخذ می شود.

8 آثار مؤسسه به افراد بی بضاعت به طور «رایگان» تقدیم می گردد.

9 همه «آموزش های تخصصی قرآنی» گروه مؤسسات قرآنی تفسیر جوان «رایگان» است.

10 برای هیچ یک از آثار، حق التألیف دریافت نمی شود.

11 تنوع تخصصی محصولات متناسب «با جامعه هدف یعنی کودک، نوجوان، جوان، زنان، خانواده و مساجد».

12 نشر نهایی آثار پس از نشر آزمایشی و موفقیت در طرح پایلوت (Pilot Plan) در «جمعیت مخاطب هدف» صورت می گیرد.

در صورتی که هر کس از صدراسلام تا سال 1420 هجری قمری

(800)

(سال تأسیس مؤسسه قرآنی تفسیرجوان) یک نمونه کتاب قرآنی را با جمع «12 ویژگی» مذکور، به این مؤسسه ارائه دهد، برای هموطنان داخل کشور مبلغ «000/000/10 تومان» و برای افراد مقیم خارج از کشور مبلغ «000/10 دلار» جایزه به عنوان حق الکشف تعلق می گیرد.

(قیمت گذاری کل محصولات مؤسسه برمبنای 12 ویژگی اشاره شده،

انجام می شود)

دکتر محمد بیستونی

رئیس هیئت مدیره گروه مؤسسات قرآنی تفسیر جوان شامل:

[مؤسسه قرآنی قصص(تخصصی کودکان)،مؤسسه قرآنی نورپیامبران(تخصصی نوجوانان)، مؤسسه قرآنی تفسیر جوان (تخصصی جوانان)، مؤسسه قرآنی رضوان (تخصصی زنان)، مؤسسه قرآنی شعیب نبی اللّه (تخصصی خانواده)،مؤسسه قرآنی مساجد جوان (تخصصی مساجد)، مؤسسه قرآنی انعام الهی (تخصصی تغذیه، گلها و گیاهان دارویی)، مؤسسه طب قرآنی مائده طلایی (تخصصی طب سنتی باآموزه های قرآنی) مؤسسه قرآنی و علم زندگی (تخصصی

(801)

اعجاز علمی قرآن) ،مؤسسه خیریه عاطفه (تخصصی احداث کتابخانه، مراکز ورزشی و غسالخانه در روستاها و مناطق محروم)]

ص:3

در همین راستا جناب آقای دکتر محمد بیستونی مسئول محترم مؤسسه قرآنی تفسیر جوان که اینجانب مدت 10 سال در جریان فعالیتهای خوب ایشان در عرصه پژوهش های موضوعی قرآنی می باشم و قبلاً تفسیر نمونه را در یک مجموعه تحت عنوان «تفسیر جوان» خلاصه، ساده سازی و منتشر نموده است، اخیرا مطالب تفسیر نمونه را در یک مجموعه تحت عنوان «تفسیر نوجوان» با تکیه بر آیات متناسب با گروه سنی یادشده، گزینش و ساده سازی نموده است که در نوع خود بسیار جالب می باشد.

امیدوارم نوجوانان عزیز و خانواده محترم آنها از این سفره معنوی و پربرکت که خوشبختی و سعادت دنیا و آخرت آنها را به همراه دارد، حداکثر استفاده را بنمایند.

ناصر مکارم شیرازی

1/12/85

ص:6

جَنّاتٍ: باغ هایی

تَجْری: که جریان دارد

تَحْتَهَا: (از) زیر آن

الاَْنْهارُ: نهرها،

خالِدینَ: جاودانند

فیهآ اَبَدا: آن همیشه.

ذلِکَ: این است

الْفَوْزُ الْعَظیمُ: رستگاری بزرگ.

105 وَ قُلِ اعْمَلُوا فَسَیَرَی اللّهُ عَمَلَکُمْ وَ رَسُولُهُ وَالْمُؤْمِنُونَ وَ سَتُرَدُّونَ اِلی عالِمِ الْغَیْبِ وَالشَّهادَةِ

(12) جلد 11 سوره توبه

فَیُنَبِّئُکُمْ بِما کُنْتُمْ تَعْمَلُونَ

وَ قُلِ اعْمَلُوا: و بگو: عمل کنید

فَسَیَرَی: پس به زودی می بیند

اللّهُ: خداوند

عَمَلَکُمْ: عمل شما را

وَ رَسُولُهُ: و رسولش

ص:8

وَ الْمُؤْمِنُونَ: و مؤمنان.

وَ سَتُرَدُّونَ: و به زودی بازگردانده می شوید

اِلی عالِمِ: به سوی دانای

الْغَیْبِ: پنهان

وَ الشَّهادَةِ: و آشکار،

فَیُنَبِّئُکُمْ: پس خبر می دهد شما را

بِما: به آن چه

کُنْتُمْ تَعْمَلُونَ: عمل می کردید.

سوره توبه لغات و مفاهیم قرآن کریم (13)

119 یاآ اَیُّهَا الَّذینَ امَنُوا اتَّقُوا اللّهَ وَ کُونُوا مَعَ الصّادِقینَ

یآ اَیُّهَا الَّذینَ: ای کسانی که

امَنُوا: ایمان آوردید!

اتَّقُوا: بترسید، بپرهیزید

اللّهَ: از خدا

وَ کُونُوا: و باشید

ص:9

مَعَ الصّادِقینَ: با راستگویان.

122 وَ ما کانَ الْمُؤْمِنُونَ لِیَنْفِروُا کاآفَّةً فَلَوْلا نَفَرَ مِنْ کُلِّ فِرْقَةٍ مِنْهُمْ طاآئِفَةٌ لِیَتَفَقَّهُوا فِی الدّینِ وَ لِیُنْذِروُا قَوْمَهُمْ اِذا رَجَعُواآ اِلَیْهِمْ لَعَلَّهُمْ یَحْذَروُنَ

وَ ما کانَ: و شایسته نباشد

(14) جلد 11 سوره توبه

الْمُؤْمِنُونَ: مؤمنین

لِیَنْفِروُا: دور شوند، سفر کنند،

کآفَّةً: همگی،

فَلَوْلا نَفَرَ: پس چرا کوچ نکند

مِنْ کُلِّ فِرْقَةٍ: از هر گروهی

مِنْهُمْ: از ایشان

طآئِفَةٌ: طایفه ای،

لِیَتَفَقَّهُوا: تا دانش اندوزند

فِی الدّینِ: در دین،

وَ لِیُنْذِروُا: و بیم دهند

ص:10

قَوْمَهُمْ: قومشان را

اِذا رَجَعُوآ: هنگامی که بازگشتند

اِلَیْهِمْ: به سویشان؟

لَعَلَّهُمْ: شاید ایشان

سوره توبه لغات و مفاهیم قرآن کریم (15)

یَحْذَروُنَ: حَذَر کنند، خودداری کنند.

124 وَ اِذا ماآ اُنْزِلَتْ سُورَةٌ فَمِنْهُمْ مَنْ یَقُولُ اَیُّکُمْ زادَتْهُ هذِهِآ ایمانا فَاَمَّا الَّذینَ امَنُوافَزادَتْهُمْ ایمانا وَ هُمْ یَسْتَبْشِروُنَ

وَ اِذا مآ: و هنگامی که

اُنْزِلَتْ: نازل شود

سُورَةٌ: سوره ای،

فَمِنْهُمْ: پس از ایشان

مَنْ: کسی است

یَقُولُ: که می گوید:

اَیُّکُمْ: کدام یک از شما

ص:11

زادَتْهُ: زیاد شدش

هذِهِآ ایمانا: این ایمان ؟

(16) جلد 11 سوره توبه

فَاَمَّا: پس اما

الَّذینَ: کسانی که

امَنُوا: ایمان آوردند

فَزادَتْهُمْ: پس افزودشان

ایمانا: ایمان را

وَ هُمْ: و ایشان

یَسْتَبْشِروُنَ: شادمان می شوند، خوشحال می شود.

125 وَ اَمَّا الَّذینَ فی قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ فَزادَتْهُمْ رِجْسا اِلی رِجْسِهِمْ وَ ماتُوا وَهُمْ کافِروُنَ

وَ اَمَّا الَّذینَ: و اما کسانی که

فی قُلُوبِهِمْ: در دل هایشان

مَرَضٌ: بیماری ای است،

فَزادَتْهُمْ: پس افزودشان

سوره توبه لغات و مفاهیم قرآن کریم (17)

رِجْسا: پلیدی

ص:12

اِلی رِجْسِهِمْ: بر پلیدی شان،

وَ ماتُوا: و مردند

وَ هُمْ: در حالی که آن ها

کافِروُنَ: کافر بودند..

128 لَقَدْ جاآ ءَکُمْ رَسُولٌ مِنْ اَنْفُسِکُمْ عَزیزٌ عَلَیْهِ ما عَنِتُّمْ حَریصٌ عَلَیْکُمْ بِالْمُؤْمِنینَ رَؤوُفٌ رَحیمٌ

لَقَدْ: هر آینه به تحقیق

جآءَکُمْ: آمد شما را

رَسُولٌ: رسولی

مِنْ اَنْفُسِکُمْ: از خود شما،

عَزیزٌ: سخت است

عَلَیْهِ: بر او

(18) جلد 11 سوره توبه

ما عَنِتُّمْ: رنج های شما،

حَریصٌ: حریص است

عَلَیْکُمْ: بر شما (بر هدایت شما).

بِالْمُؤْمِنینَ: به مؤمنین

ص:13

رَؤوُفٌ: مهربان

رَحیمٌ: و رحیم است.

129 فَاِنْ تَوَلَّوْا فَقُلْ حَسْبِیَ اللّهُ لاآاِلهَ اِلاّهُوَعَلَیْهِ تَوَکَّلْتُ وَ هُوَ رَبُّ الْعَرْشِ الْعَظیمِ

فَاِنْ: پس اگر

تَوَلَّوْا: روی بگردانند، اِعراض کنند،

فَقُلْ: پس بگو:

حَسْبِیَ: کفایت کند مرا

اللّهُ: خدا،

سوره توبه لغات و مفاهیم قرآن کریم (19)

لاآاِلهَ اِلاّ: نیست معبودی مگر

هُوَ: او.

عَلَیْهِ: بر او

تَوَکَّلْتُ: توکّل کردم.

وَ هُوَ رَبُّ: و او پروردگار

الْعَرْشِ الْعَظیمِ: عرش بزرگ است.

ص:14

(20) جلد 11 سوره توبه

مِنْهُمْ: از خودشان؟

اَنْ اَنْذِرِ: که بترسان

النّاسَ: مردم را

وَ بَشِّرِ: و بشارت بده

الَّذینَ: کسانی را که

امَنُوآ: ایمان آوردند

اَنَّ لَهُمْ: همانا برای ایشان است

قَدَمَ: منزلتی، پایگاهی

صِدْقٍ: صادقانه

عِنْدَ رَبِّهِمْ: نزد پروردگارشان.

قالَ الْکافِروُنَ: گفتند: کافران

اِنَّ هذا: به درستی که این (مرد)

(22) جلد 11 سوره یونس

لَساحِرٌ: هر آینه ساحری

مُبینٌ: آشکار است.

3 اِنَّ رَبَّکُمُ اللّهُ الَّذی خَلَقَ السَّمواتِ وَ الاَْرْضَ

ص:16

فی سِتَّةِ اَیّامٍ ثُمَّ اسْتَوی عَلَی الْعَرْشِ یُدَبِّرُ الاَْمْرَ ما مِنْ شَفیعٍ اِلاّ مِنْ بَعْدِ اِذْنِهِ ذلِکُمُ اللّهُ رَبُّکُمْ فَاعْبُدوُهُ اَفَلا تَذَکَّروُنَ

اِنَّ رَبَّکُمُ: همانا پروردگار شما

اللّهُ الَّذی: خدایی است که

خَلَقَ: خلق نمود

السَّمواتِ: آسمان ها

وَ الاَْرْضَ: و زمین را

فی سِتَّةِ اَیّامٍ: در شش روز،

ثُمَّ: سپس

سوره یونس لغات و مفاهیم قرآن کریم (23)

اسْتَوی: استیلا یافت، قرار گرفت، پرداخت

عَلَی الْعَرْشِ: بر عرش.

یُدَبِّرُ: تدبیر می کند

الاَْمْرَ: کار (جهان) را.

ما مِنْ شَفیعٍ: نیست هیچ شفیعی

اِلاّ مِنْ: مگر از

ص:17

بَعْدِ اِذْنِهِ: بعد اذن او.

ذلِکُمُ اللّهُ: این است خداوند

رَبُّکُمْ: پروردگار شما،

فَاعْبُدوُهُ: پس پرستش کنید او را.

اَفَلا تَذَکَّروُنَ: آیا پس متذکّر نمی شوید؟

4 اِلَیْهِ مَرْجِعُکُمْ جَمیعا وَعْدَ اللّهِ حَقّا اِنَّهُ یَبْدَؤُا الْخَلْقَ ثُمَّ یُعیدُهُ لِیَجْزِیَ الَّذینَ امَنُوا وَ

(24) جلد 11 سوره یونس

عَمِلُوا الصّالِحاتِ بِالْقِسْطِ وَ الَّذینَ کَفَروُا لَهُمْ شَرابٌ مِنْ حَمیمٍ وَعَذابٌ اَلیمٌ بِما کانُوا یَکْفُروُنَ

اِلَیْهِ: به سوی اوست

مَرْجِعُکُمْ: بازگشت شما

جَمیعا: همگی.

وَعْدَ اللّهِ: وعده خدا

حَقّا: حق است.

اِنَّهُ: همانا او

ص:18

یَبْدَؤُا: آغاز می کند

الْخَلْقَ: خلقت را،

ثُمَّ: سپس

یُعیدُهُ: بازمی گرداند آن را،

لِیَجْزِیَ: تا جزا دهد

الَّذینَ: کسانی را که

سوره یونس لغات و مفاهیم قرآن کریم (25)

امَنُوا: ایمان آوردند

وَ عَمِلُوا: و انجام دادند،

الصّالِحاتِ: عمل صالح

بِالْقِسْطِ: به عدالت، به انصاف.

وَ الَّذینَ: و کسانی که

کَفَروُا: کافر شدند

لَهُمْ: کافر شدند

شَرابٌ: نوشیدنی ای

مِنْ حَمیمٍ: از آب جوشان

وَ عَذابٌ: و عذابی

ص:19

اَلیمٌ: دردناک

بِما: به خاطر

کانُوا یَکْفُروُنَ: کفری که می ورزیدند.

(26) جلد 11 سوره یونس

5 هُوَالَّذی جَعَلَ الشَّمْسَ ضِیاآ ءً وَالْقَمَرَنُورا وَ قَدَّرَهُ مَنازِلَ لِتَعْلَمُوا عَدَدَالسِّنینَ وَالْحِسابَ ما خَلَقَ اللّهُ ذلِکَ اِلاّبِالْحَقِّ یُفَصِّلُ الاْیاتِ لِقَوْمٍ یَعْلَمُونَ

هُوَ الَّذی: اوست آن که

جَعَلَ: قرار داد

الشَّمْسَ: خورشید را

ضِیآ ءً: درخشنده

وَ الْقَمَرَ: و ماه را

نُورا وَ: نورانی و

قَدَّرَهُ: مقدّر نمود آن را

مَنازِلَ: منزلگاه هایی

لِتَعْلَمُوا: تا بدانید

ص:20

عَدَدَ السِّنینَ: تعداد سال ها

وَ الْحِسابَ: و محاسبات را.

سوره یونس لغات و مفاهیم قرآن کریم (27)

ما خَلَقَ اللّهُ: نیافرید خداوند

ذلِکَ: آن را

اِلاّ بِالْحَقِّ: جز بر اساس حق.

یُفَصِّلُ: بیان می کند

الاْیاتِ: آیات را

لِقَوْمٍ: برای گروهی که

یَعْلَمُونَ: می دانند.

6 اِنَّ فِی اخْتِلافِ اللَّیْلِ وَ النَّهارِ وَ ما خَلَقَ اللّهُ فِی السَّمواتِ وَالاَْرْضِ لاَیاتٍ لِقَوْمٍ یَتَّقُونَ

اِنَّ فِی: به درستی که در

اخْتِلافِ: آمد و رفت

اللَّیْلِ وَ النَّهارِ: شب و روز

وَ ما خَلَقَ: و آن چه خلق نمود

ص:21

(28) جلد 11 سوره یونس

اللّهُ: خدا

فِی السَّمواتِ: در آسمان ها

وَ الاَْرْضِ: و زمین،

لاَیاتٍ: هر آینه نشاهایی است

لِقَوْمٍ: برای قومی که

یَتَّقُونَ: پرهیزکارند.

9 اِنَّ الَّذینَ امَنُوا وَ عَمِلُوا الصّالِحاتِ یَهْدیهِمْ رَبُّهُمْ بِایمانِهِمْ تَجْریمِنْ تَحْتِهِمُ الاَْنْهارُ فی جَنّاتِ النَّعیمِ

اِنَّ الَّذینَ: همانا کسانی که

امَنُوا: ایمان آوردند

وَ عَمِلُوا: و انجام دادند

الصّالِحاتِ: عمل صالح،

سوره یونس لغات و مفاهیم قرآن کریم (29)

یَهْدیهِمْ: هدایت می کند آن ها را

رَبُّهُمْ: پروردگارشان

ص:22

بِایمانِهِمْ: به خاطر ایمانشان.

تَجْری مِنْ: جریان دارد از

تَحْتِهِمُ: زیر (قصرهای) آن ها

الاَْنْهارُ: نهرهایی

فی جَنّاتِ: در بهشت های

النَّعیمِ: پرنعمت.

10 دَعْویهُمْ فیها سُبْحانَکَ اللّهُمَّ وَ تَحِیَّتُهُمْ فیها سَلامٌ وَ اخِرُ دَعْویهُمْ اَنِ الْحَمْدُلِلّهِ رَبِّ الْعالَمینَ

دَعْویهُمْ: دعایشان

فیها: در آن جا (این است)

سُبْحانَکَ: منزّهی تو

(30) جلد 11 سوره یونس

اللّهُمَّ: خداوندگارا!

وَ تَحِیَّتُهُمْ: و درودشان

فیها: در آن جا

سَلامٌ: سلام است.

ص:23

وَ اخِرُ دَعْویهُمْ: و آخر دعایشان

اَنِ: این است:

الْحَمْدُ: حمد و سپاس

لِلّهِ: برای خدایی است

رَبِّ: که پروردگار

الْعالَمینَ: جهانیان است.

11 وَ لَوْ یُعَجِّلُ اللّهُ لِلنّاسِ الشَّرَّ اسْتِعْجالَهُمْ بِالْخَیْرِ لَقُضِیَ اِلَیْهِمْ اَجَلُهُمْ فَنَذَرُ الَّذینَ لا یَرْجُونَ لِقآءَنا فی طُغْیانِهِمْ یَعْمَهُونَ

سوره یونس لغات و مفاهیم قرآن کریم (31)

وَ لَوْ یُعَجِّلُ: و اگر عجله کند

اللّهُ: خداوند

لِلنّاسِ: برای مردم

الشَّرَّ: بدی را،

اسْتِعْجالَهُمْ: (همانند) عجله ایشان

بِالْخَیْرِ: به خیر،

ص:24

لَقُضِیَ: هر آینه به پایان می رسد

اِلَیْهِمْ: به سوی ایشان

اَجَلُهُمْ: عمرشان، اجلشان

فَنَذَرُ: پس رها می کنیم

الَّذینَ: کسانی را که

لا یَرْجُونَ: امید ندارند

لِقآءَنا: دیدار ما را،

فی طُغْیانِهِمْ: در طغیانشان

(32) جلد 11 سوره یونس

یَعْمَهُونَ: که سرگردان شوند.

12 وَ اِذا مَسَّ الاِْنْسانَ الضُّرُّ دَعانا لِجَنْبِهِ اَوْ قاعِدا اَوْ قاآئِما فَلَمّا کَشَفْنا عَنْهُ ضُرَّهُ مَرَّ کَأَنْ لَمْ یَدْعُناآ اِلی ضُرٍّ مَسَّهُ کَذلِکَ زُیِّنَ لِلْمُسْرِفینَ ما کانُوا یَعْمَلُونَ

وَ اِذا مَسَّ: و هنگامی که برسد

الاِْنْسانَ: به انسان

ص:25

الضُّرُّ: آسیبی، زیانی،

دَعانا: می خواند ما را

لِجَنْبِهِ: چه به پهلویش باشد

اَوْ قاعِدا: یا نشسته

اَوْ قآئِما: یا ایستاده،

فَلَمّا: پس وقتی که

سوره یونس لغات و مفاهیم قرآن کریم (33)

کَشَفْنا عَنْهُ: برطرف کردیم از او

ضُرَّهُ: ناراحتی اش را،

مَرَّ کَأَنْ: (چنان) می گذرد گویی

لَمْ یَدْعُنآ: نخوانده ما را

اِلی ضُرٍّ: برای ناراحتی ای که

مَسَّهُ: به او رسیده.

کَذلِکَ: این چنین

زُیِّنَ: زینت داده شده

لِلْمُسْرِفینَ: برای اسراف کاران

ما: آن چه

ص:26

کانُوا یَعْمَلُونَ: انجام می دادند.

22 هُوَ الَّذی یُسَیِّرُکُمْ فِی الْبَرِّ وَ الْبَحْرِ حَتّیآ اِذا کُنْتُمْ فِی الْفُلْکِ وَ جَرَیْنَ بِهِمْ بِریحٍ طَیِّبَةٍ وَ فَرِحُوا

(34) جلد 11 سوره یونس

بِها جاآءَتْها ریحٌ عاصِفٌ وَجاآءَهُمُ الْمَوْجُ مِنْ کُلِّ مَکانٍ وَ ظَنُّوآا اَنَّهُمْ اُحیطَ بِهِمْ دَعَوُ اللّهَ مُخْلِصینَ لَهُ الدّینَ لاَِنْ اَنْجَیْتَنا مِنْ هذِهِ لَنَکُونَنَّ مِنَ الشّاکِرینَ

هُوَ الَّذی: او کسی است که

یُسَیِّرُکُمْ: سیر می دهد شما را

فِی الْبَرِّ: در خشکی

وَ الْبَحْرِ: و دریا،

حَتّیآ اِذا: تا هنگامی که

کُنْتُمْ فِی: باشید در

الْفُلْکِ: کشتی.

وَ جَرَیْنَ: و به حرکت درآورد

ص:27

بِهِمْ: آن ها را

بِریحٍ: به بادی

سوره یونس لغات و مفاهیم قرآن کریم (35)

طَیِّبَةٍ: دلپذیر، موافق،

وَ فَرِحُوا: و خوشحال شوند

بِها: به واسطه آن.

جآءَتْها: (ناگهان) بیاید آن ها را

ریحٌ: بادی

عاصِفٌ: تند

وَ جآءَهُمُ: و بیاید ایشان را

الْمَوْجُ مِنْ: موج از

کُلِّ مَکانٍ: هر مکانی،

وَ ظَنُّوآا: و گمان برند

اَنَّهُمْ: که همانا ایشان

اُحیطَ بِهِمْ: محاصره شده اند،

دَعَوُ: خواندند، بخوانند

اللّهَ: خدا را

ص:28

(36) جلد 11 سوره یونس

مُخْلِصینَ: از روی اخلاص

لَهُ الدّینَ: برای او با عقیده،

لاَِنْ: هر آینه اگر

اَنْجَیْتَنا: نجات دهی ما را

مِنْ هذِهِ: از این (مهلکه)،

لَنَکُونَنَّ: حتما می باشیم

مِنَ الشّاکِرینَ: از سپاسگزاران.

23 فَلَمّاآ اَنْجیهُمْ اِذا هُمْ یَبْغُونَ فِی الاَْرْضِ بِغَیْرِ الْحَقِّ یاآ اَیُّهَا النّاسُ اِنَّما بَغْیُکُمْ عَلیآ اَنْفُسِکُمْ مَتاعَ الْحَیوةِ الدُّنْیا ثُمَّ اِلَیْنا مَرْجِعُکُمْ فَنُنَبِّئُکُمْ بِما کُنْتُمْ تَعْمَلُونَ

فَلَمّآ: پس وقتی که

اَنْجیهُمْ: نجات داد آن ها را،

سوره یونس لغات و مفاهیم قرآن کریم (37)

اِذا هُمْ: در آن هنگام آن ها

یَبْغُونَ: ستم می کنند

ص:29

فِی الاَْرْضِ: در زمین

بِغَیْرِ الْحَقِّ: به ناحق.

یآ اَیُّهَا النّاسُ: ای مردم!

اِنَّما: جز این نیست که

بَغْیُکُمْ: ستم شما

عَلیآ اَنْفُسِکُمْ: به (زیان) خود شماست.

مَتاعَ: بهره

الْحَیوةِ: زندگانی

الدُّنْیا: دنیا (را می برید).

ثُمَّ اِلَیْنا: سپس به سوی ماست

مَرْجِعُکُمْ: بازگشت شما،

فَنُنَبِّئُکُمْ: پس خبر می دهیم شما را

(38) جلد 11 سوره یونس

بِما: به آن چه

کُنْتُمْ تَعْمَلُونَ: عمل می کردید.

24 اِنَّما مَثَلُ الْحَیوةِ الدُّنْیا کَماآءٍ اَنْزَلْناهُ مِنَ

ص:30

السَّماآءِ فَاخْتَلَطَ بِهِ نَباتُ الاَْرْضِ مِمّا یَأْکُلُ النّاسُ وَ الاَْنْعامُ حَتّیآ اِذاآ اَخَذَتِ الاَْرْضُ زُخْرُفَها وَ ازَّیَّنَتْ وَ ظَنَّ اَهْلُهآ اَنَّهُمْ قادِروُنَ عَلَیْهاآ اتیهاآ اَمْرُنا لَیْلاً اَوْ نَهارا فَجَعَلْناها حَصیدا کَأَنْ لَمْ تَغْنَ بِالاَْمْسِ کَذلِکَ نُفَصِّلُ الاْیاتِ لِقَوْمٍ یَتَفَکَّروُنَ

اِنَّما: جز این نیست که

مَثَلُ الْحَیوةِ: مَثَل زندگانی

الدُّنْیا: دنیا

کَمآءٍ: مانند آبی است که

اَنْزَلْناهُ: نازل کردیم آن را

سوره یونس لغات و مفاهیم قرآن کریم (39)

مِنَ السَّمآءِ: از آسمان ،

فَاخْتَلَطَ: پس در آمیزد

بِهِ نَباتُ: به وسیله آن گیاهانِ

الاَْرْضِ: زمین

مِمّا یَأْکُلُ: از آن چه می خورند

النّاسُ: مردم

ص:31

وَ الاَْنْعامُ: و چهارپایان،

حَتّیآ اِذآ: تا زمانی که

اَخَذَتِ: گرفته، بگیرد

الاَْرْضُ: زمین

زُخْرُفَها: زیبایی خود را،

وَ ازَّیَّنَتْ: و تزیین گردد،

وَ ظَنَّ اَهْلُهآ: و گمان برند اهل آن

اَنَّهُمْ: که همانا آن ها

(40) جلد 11 سوره یونس

قادِروُنَ عَلَیْهآ: قادرند بر آن،

اتیهآ: فرا رسد

اَمْرُنا لَیْلاً: امر ما شب

اَوْ نَهارا: یا روزی

فَجَعَلْناها: پس قرار دهیم آن را

حَصیدا: دِرو شده

کَأَنْ: هم چنان که گویی

لَمْ تَغْنَ: نبوده است

ص:32

بِالاَْمْسِ: دیروز.

کَذلِکَ: این چنین

نُفَصِّلُ: شرح می دهیم

الاْیاتِ: آیات را

لِقَوْمٍ: برای قومی که

یَتَفَکَّروُنَ: تفکّر می کنند.

سوره یونس لغات و مفاهیم قرآن کریم (41)

25 وَ اللّهُ یَدْعُوآا اِلی دارِ السَّلامِ وَ یَهْدی مَنْ یَشاآ ءُ اِلی صِراطٍ مُسْتَقیمٍ

وَ اللّهُ: و خداوند

یَدْعُوآ ا: دعوت می کند، می خواند

اِلی دارِ: به سوی سرای

السَّلامِ: سلامت

وَ یَهْدی: و هدایت می کند

مَنْ یَشآ ءُ: هر کس را بخواهد

اِلی صِراطٍ: به سوی راه

ص:33

مُسْتَقیمٍ: راست.

26 لِلَّذینَ اَحْسَنُوا الْحُسْنی وَ زِیادَةٌ وَ لایَرْهَقُ وُجُوهَهُمْ قَتَرٌ وَ لا ذِلَّةٌ اوُلآئِکَ اَصْحابُ الْجَنَّةِ هُمْ

(42) جلد 11 سوره یونس

فیها خالِدوُنَ

لِلَّذینَ: برای کسانی که

اَحْسَنُوا: نیکی کردند

الْحُسْنی: پاداش نیکوتر

وَ زِیادَةٌ: و زیاده بر آن است.

وَ لا یَرْهَقُ: نمی پوشاند

وُجُوهَهُمْ: چهره هایشان را

قَتَرٌ وَ لا ذِلَّةٌ: تاریکی و نه ذلّت.

اوُلآئِکَ: آنان

اَصْحابُ: یاران

الْجَنَّةِ: بهشتند.

هُمْ فیها: ایشان در آن

ص:34

خالِدوُنَ: جاودانند.

سوره یونس لغات و مفاهیم قرآن کریم (43)

27 وَ الَّذینَ کَسَبُوا السَّیِّئاتِ جَزاآ ءُ سَیِّئَةٍ بِمِثْلِها وَ تَرْهَقُهُمْ ذِلَّةٌ ما لَهُمْ مِنَ اللّهِ مِنْ عاصِمٍ کَأَنَّما اُغْشِیَتْ وُجُوهُهُمْ قِطَعا مِنَ اللَّیْلِ مُظْلِما اوُلآئِکَ اَصْحابُ النّارِهُمْ فیها خالِدوُنَ

وَ الَّذینَ: و کسانی که

کَسَبُوا: کسب کردند

السَّیِّئاتِ: بدی ها را،

جَزآ ءُ سَیِّئَةٍ: پاداش بدی

بِمِثْلِها: به مثل آن دارند

وَ تَرْهَقُهُمْ: و می پوشاند آن ها را

ذِلَّةٌ: ذلّت.

ما لَهُمْ: نیست برایشان

مِنَ اللّهِ: در (برابر) خدا

مِنْ عاصِمٍ: هیچ نگهدارنده ای،

ص:35

(44) جلد 11 سوره یونس

کَأَنَّما: گویی

اُغْشِیَتْ: پوشیده شده

وُجُوهُهُمْ: چهره هایشان

قِطَعا مِنَ اللَّیْلِ: با پاره هایی از شبِ

مُظْلِما: تاریک.

اوُلآئِکَ: آنان

اَصْحابُ: یاران

النّارِ: آتشند.

هُمْ فیها: ایشان در آن

خالِدوُنَ: جاودانند.

31 قُلْ مَنْ یَرْزُقُکُمْ مِنَ السَّماآءِ وَ الاَْرْضِ اَمَّنْ یَمْلِکُ السَّمْعَ وَ الاَْبْصارَ وَ مَنْ یُخْرِجُ الْحَیَّ مِنَ الْمَیِّتِ وَ یُخْرِجُ الْمَیِّتَ مِنَ الْحَیِّ وَ مَنْ یُدَبِّرُ

سوره یونس لغات و مفاهیم قرآن کریم (45)

الاَْمْرَفَسَیَقُولُونَ اللّهُ فَقُلْ اَفَلا تَتَّقُونَ

قُلْ مَنْ: بگو: چه کسی

ص:36

یَرْزُقُکُمْ: روزی می دهد شما را

مِنَ السَّمآءِ: از آسمان

وَ الاَْرْضِ: و زمین؟

اَمَّنْ یَمْلِکُ: یا چه کسی مالک

السَّمْعَ: گوش

وَ الاَْبْصارَ: و چشم هاست؟

وَ مَنْ: و چه کسی

یُخْرِجُ: خارج می کند

الْحَیَّ مِنَ: زنده را از

الْمَیِّتِ: مرده؟

وَ یُخْرِجُ: و خارج می کند

الْمَیِّتَ: مرده را

(46) جلد 11 سوره یونس

مِنَ الْحَیِّ: از زنده؟

وَ مَنْ: و چه کسی

یُدَبِّرُ الاَْمْرَ: تدبیر می کند امور را؟

فَسَیَقُولُونَ: پس به زودی گویند:

ص:37

اللّهُ: خدا،

فَقُلْ: پس بگو:

اَفَلا تَتَّقُونَ: آیا پس تقوا پیشه نمی کنید؟

32 فَذلِکُمُ اللّهُ رَبُّکُمُ الْحَقُّ فَماذا بَعْدَ الْحَقِّ اِلاَّ الضَّلالُ فَاَنّی تُصْرَفُونَ

فَذلِکُمُ: پس این چنین است

اللّهُ: خداوند

رَبُّکُمُ الْحَقُّ: پروردگار بر حق شما.

فَماذا: پس چیست

سوره یونس لغات و مفاهیم قرآن کریم (47)

بَعْدَ الْحَقِّ: بعد از

اِلاَّ الضَّلالُ: مگر گمراهی،

فَاَنّی: پس به کجا

تُصْرَفُونَ: روی می گردانید؟

33 کَذلِکَ حَقَّتْ کَلِمَتُ رَبِّکَ عَلَی الَّذینَ فَسَقُواآ

ص:38

اَنَّهُمْ لا یُؤْمِنُونَ

کَذلِکَ: این چنین

حَقَّتْ: به حقیقت پیوست

کَلِمَتُ: کلمه، سخن

رَبِّکَ عَلَی: پروردگار تو بر

الَّذینَ: کسانی که

فَسَقُوآ: فاسق شدند،

اَنَّهُمْ: که همانا آن ها

(48) جلد 11 سوره یونس

لا یُؤْمِنُونَ: ایمان نمی آورند.

34 قُلْ هَلْ مِنْ شُرَکاآئِکُمْ مَنْ یَبْدَؤُا الْخَلْقَ ثُمَّ یُعیدُهُ قُلِ اللّهُ یَبْدَؤُاالْخَلْقَ ثُمَ یُعیدُهُ فَاَنّی تُؤْفَکُونَ

قُلْ هَلْ مِنْ: بگو: آیا از

شُرَکآئِکُمْ: شریکان شما

مَنْ: کسی هست که

یَبْدَؤُا: آغاز کند

ص:39

الْخَلْقَ: آفرینش را،

ثُمَّ: سپس

یُعیدُهُ: بازگرداند آن را؟

قُلِ اللّهُ: بگو: خدا

یَبْدَؤُا: آغاز می کند

الْخَلْقَ: آفرینش را،

سوره یونس لغات و مفاهیم قرآن کریم (49)

ثُمَّ: سپس

یُعیدُهُ: بازمی گرداند آن را.

فَاَنّی: پس چگونه

تُؤْفَکُونَ: روی گردان می شوید؟

35 قُلْ هَلْ مِنْ شُرَکآئِکُمْ مَنْ یَهْدی اِلَی الْحَقِّ قُلِ اللّهُ یَهْدی لِلْحَقِّ اَفَمَنْ یَهْدآی اِلَی الْحَقِّ اَحَقُّ اَنْ یُتَّبَعَ اَمَّنْ لایَهِدّآی اِلاّ اَنْ یُهْدیفَمالَکُمْ کَیْفَ تَحْکُمُونَ

قُلْ هَلْ مِنْ: بگو: آیا از

شُرَکآئِکُمْ: شریکان شما

ص:40

مَنْ: کسی هست که

یَهْدی: هدایت کند

اِلَی الْحَقِّ: به سوی حق؟

قُلِ اللّهُ: بگو: خدا

(50) جلد 11 سوره یونس

یَهْدی: هدایت می کند

لِلْحَقِّ: به حق.

اَفَمَنْ: آیا پس کسی که

یَهْدآی: هدایت می کند

اِلَی الْحَقِّ: به سوی حق

اَحَقُّ اَنْ: سزاوارتر است که

یُتَّبَعَ: پیروی شود،

اَمَّنْ: یا کسی که

لایَهِدّآی: هدایت نمی شود

اِلاّ اَنْ: مگر این که

یُهْدی: هدایتش کنند؟

فَمالَکُمْ: پس شما را چه می شود؟

ص:41

کَیْفَ: چگونه

تَحْکُمُونَ: حکم می کنید؟

سوره یونس لغات و مفاهیم قرآن کریم (51)

37 وَ ما کانَ هذَا الْقُرْاآنُ اَنْ یُفْتَری مِنْ دوُنِ اللّهِ وَ لکِنْ تَصْدیقَ الَّذی بَیْنَ یَدَیْهِ وَتَفْصیلَ الْکِتابِ لارَیْبَ فیهِ مِنْ رَبِّ الْعالَمینَ

وَ ما کانَ: و نباشد (شایسته نیست)

هذَا الْقُرْآنُ: این قرآن

اَنْ یُفْتَری: که به دروغ ساخته شده باشد

مِنْ دوُنِ: (و) از غیر

اللّهِ: خدا باشد

وَ لکِنْ تَصْدیقَ: بلکه تصدیق می کند

الَّذی: (آن چه را) که

بَیْنَ یَدَیْهِ: پیش از آن آمده

وَ تَفْصیلَ: و بیان می کند

الْکِتابِ: کتاب را

ص:42

(52) جلد 11 سوره یونس

لا رَیْبَ فیهِ: شکی نیست در آن

مِنْ: که از جانب

رَبِّ: پروردگار

الْعالَمینَ: جهانیان است.

38 اَمْ یَقُولُونَ افْتَریهُ قُلْ فَأْتُوا بِسُورَةٍ مِثْلِهِ وَ ادْعُوا مَنِ اسْتَطَعْتُمْ مِنْ دُونِ اللّهِ اِنْ کُنْتُمْ صادِقینَ

اَمْ یَقُولُونَ: یا می گویند:

افْتَریهُ: دروغ بسته او.

قُلْ فَأْتُوا: بگو: بیاورید

بِسُورَةٍ: سوره ای

مِثْلِهِ: مثل آن،

وَ ادْعُوا مَنِ: و بخوانید از

اسْتَطَعْتُمْ: (هرکس) که می توانید

سوره یونس لغات و مفاهیم قرآن کریم (53)

مِنْ دُونِ اللّهِ: غیر از خدا،

اِنْ کُنْتُمْ: اگر هستید

ص:43

صادِقینَ: از راستگویان.

39 بَلْ کَذَّبُوا بِما لَمْ یُحیطُوا بِعِلْمِهِ وَ لَمّا یَأْتِهِمْ تَأْویلُهُ کَذلِکَ کَذَّبَ الَّذینَ مِنْ قَبْلِهِمْ فَانْظُرْ کَیْفَ کانَ عاقِبَةُ الظّالِمینَ

بَلْ کَذَّبُوا: بلکه تکذیب کردند

بِما: آن چه را که

لَمْ یُحیطُوا: احاطه نداشتند

بِعِلْمِهِ: به علمش

وَ لَمّا یَأْتِهِمْ: و هنوز نیامده برایشان

تَأْویلُهُ: تأویل آن.

کَذلِکَ: این چنین

(54) جلد 11 سوره یونس

کَذَّبَ: تکذیب کردند

الَّذینَ: کسانی که

مِنْ قَبْلِهِمْ: قبل از آن ها بودند.

فَانْظُرْ کَیْفَ: پس بنگر چگونه

ص:44

کانَ عاقِبَةُ: بود عاقبت

الظّالِمینَ: ستمگران.

44 اِنَّ اللّهَ لا یَظْلِمُ النّاسَ شَیْئا وَلکِنَّ النّاسَ اَنْفُسَهُمْ یَظْلِمُونَ

اِنَّ اللّهَ: به درستی که خداوند

لا یَظْلِمُ: ظلم نمی کند

النّاسَ: به مردم

شَیْئا: چیزی، هیچ

وَلکِنَّ النّاسَ: ولیکن مردم

سوره یونس لغات و مفاهیم قرآن کریم (55)

اَنْفُسَهُمْ: به خودشان

یَظْلِمُونَ: ظلم می کنند.

53 وَ یَسْتَنْبِئوُنَکَ اَحَقٌّ هُوَ قُلْ ای وَ رَبّیآ اِنَّهُ لَحَقٌّ وَ ماآ اَنْتُمْ بِمُعْجِزینَ

وَ یَسْتَنْبِئوُنَکَ: و خبر می خواهند از تو

ص:45

اَحَقٌّ هُوَ: آیا حق است آن (عذاب)؟

قُلْ ای: بگو: آری!

وَ رَبّیآ: و قسم به پروردگارم

اِنَّهُ: همانا آن

لَحَقٌّ: حق است.

وَ مآ اَنْتُمْ: و نیستید شما

بِمُعْجِزینَ: عاجزکننده.

(56) جلد 11 سوره یونس

54 وَلَوْ اَنَ لِکُلِّ نَفْسٍ ظَلَمَتْ مافِی الاَْرْضِ لاَفْتَدَتْ بِهِ وَ اَسَرُّوا النَّدامَةَ لَمّارَأَوُا الْعَذابَ وَ قُضِیَ بَیْنَهُمْ بِالْقِسْطِ وَ هُمْ لا یُظْلَمُونَ

وَ لَوْ اَنَّ لِکُلِّ: و اگر همانا هر

نَفْسٍ: نفسی، کسی که

ظَلَمَتْ: ظلم کرده،

ما فِی: آن چه در

الاَْرْضِ: زمین است (مال او باشد)،

ص:46

لاَفْتَدَتْ بِهِ: هر آینه فدیه می دهد، عوض می دهد.

وَ اَسَرُّوا: و پنهان کنند

النَّدامَةَ: پشیمانی را

لَمّارَأَوُا: وقتی که ببینند، دیدند

الْعَذابَ: عذاب را.

وَ قُضِیَ بَیْنَهُمْ: و داوری شود بینشان

سوره یونس لغات و مفاهیم قرآن کریم (57)

بِالْقِسْطِ: به عدالت.

وَ هُمْ: و ایشان

لا یُظْلَمُونَ: ظلم کرده نمی شوند.

55 اَلاآ اِنَّ لِلّهِ ما فِی السَّماواتِ وَ الاَْرْضِ اَلاآ اِنَّ وَعْدَ اللّهِ حَقٌّ وَ لکِنَّ اَکْثَرَهُمْ لا یَعْلَمُونَ

اَلاآ اِنَّ: آگاه باشید همانا

لِلّهِ: برای خداست

ما فِی: آن چه در

السَّماواتِ: آسمان ها

ص:47

وَ الاَْرْضِ: و زمین است.

اَلاآ اِنَّ وَعْدَ: آگاه باشید وعده

اللّهِ: خدا

حَقٌّ: حق است

(58) جلد 11 سوره یونس

وَ لکِنَّ اَکْثَرَهُمْ: ولیکن بیشترشان

لا یَعْلَمُونَ: نمی دانند.

56 هُوَ یُحْیی وَ یُمیتُ وَ اِلَیْهِ تُرْجَعُونَ

هُوَ: اوست

یُحْیی: که زنده می کند

وَ یُمیتُ: و می میراند

وَ اِلَیْهِ: و به سوی او

تُرْجَعُونَ: بازگردانده می شوید.

57 یاآ اَیُّهَا النّاسُ قَدْ جاآءَتْکُمْ مَوْعِظَةٌ مِنْ رَبِّکُمْ وَ شِفآءٌ لِما فِی الصُّدُورِ وَ هُدًی وَرَحْمَةٌ لِلْمُؤْمِنینَ

ص:48

یآ اَیُّهَا النّاسُ: ای مردم!

قَدْ: به تحقیق

سوره یونس لغات و مفاهیم قرآن کریم (59)

جآءَتْکُمْ: آمده شما را

مَوْعِظَةٌ: پندی، موعظه ای

مِنْ رَبِّکُمْ: از جانب پروردگارتان،

وَ شِفآ ءٌ: و شفائی

لِما: برای آن چه

فِی الصُّدُورِ: در سینه هاست

وَ هُدًی: و هدایتی

وَ رَحْمَةٌ: و رحمتی است

لِلْمُؤْمِنینَ: برای مؤمنان.

61 وَ ما تَکُونُ فی شَأْنٍ وَ ما تَتْلُوا مِنْهُ مِنْ قُرْاآنٍ وَ لا تَعْمَلُونَ مِنْ عَمَلٍ اِلاّ کُنّا عَلَیْکُمْ شُهُودا اِذْ تُفیضُونَ فیهِ وَ ما یَعْزُبُ عَنْ رَبِّکَ مِنْ مِثْقالِ ذَرَّةٍ فِی الاَْرْضِ وَ لا فِی السَّماآءِ وَ لاآ اَصْغَرَ مِنْ ذلِکَ وَ

ص:49

(60) جلد 11 سوره یونس

لاآ اَکْبَرَ اِلاّ فی کِتابٍ مُبینٍ

وَ ما تَکُونُ: و نمی باشی

فی شَأْنٍ: در کاری،

وَ ما تَتْلُوا: و تلاوت نمی کنی

مِنْهُ: از آن،

مِنْ قُرْآنٍ: از قرآن،

وَ لا تَعْمَلُونَ: و انجام نمی دهید

مِنْ عَمَلٍ: هیچ عملی را،

اِلاّ کُنّا: مگر باشیم ما

عَلَیْکُمْ شُهُودا: بر شما گواه

اِذْ تُفیضُونَ: هنگامی که وارد می شوید، سرگرمید

فیهِ: در آن.

وَ ما یَعْزُبُ: و پنهان نیست

عَنْ رَبِّکَ: از پروردگار تو

سوره یونس لغات و مفاهیم قرآن کریم (61)

مِنْ مِثْقالِ: هم وزن

ذَرَّةٍ فِی: ذرّه ای در

ص:50

الاَْرْضِ: زمین

وَ لا فِی السَّمآءِ: و نه در آسمان

وَ لاآ اَصْغَرَ: و نه کوچک تر

مِنْ ذلِکَ: از آن

وَ لاآ اَکْبَرَ: و نه بزرگ تر،

اِلاّ فی کِتابٍ: مگر در کتابی

مُبینٍ: آشکار است.

62 اَلاآ اِنَّ اَوْلِیاآءَ اللّهِ لا خَوْفٌ عَلَیْهِمْ وَ لا هُمْ یَحْزَنُونَ

اَلاآ اِنَّ: آگاه باشید همانا

اَوْلِیآءَ: دوستانِ

(62) جلد 11 سوره یونس

اللّهِ: خدا

لا خَوْفٌ: نه ترسی

عَلَیْهِمْ: برایشان است

وَ لا هُمْ: و نه ایشان

ص:51

یَحْزَنُونَ: غمگین می شوند.

63 اَلَّذینَ امَنُوا وَ کانُوا یَتَّقُونَ

اَلَّذینَ: کسانی که

امَنُوا: ایمان آوردند

وَ کانُوا یَتَّقُونَ: و پرهیزکاری می کردند.

64 لَهُمُ الْبُشْری فِی الْحَیوةِ الدُّنْیا وَ فِی الاْخِرَةِ لا تَبْدیلَ لِکَلِماتِ اللّهِ ذلِکَ هُوَ الْفَوْزُ الْعَظیمُ

لَهُمُ: برای آن هاست

سوره یونس لغات و مفاهیم قرآن کریم (63)

الْبُشْری: شادی

فِی الْحَیوةِ: در زندگانی

الدُّنْیا: دنیا

وَ فِی الاْخِرَةِ: و در آخرت.

لا تَبْدیلَ: دگرگونی نپذیرد

لِکَلِماتِ: کلمات

ص:52

اللّهِ: خدا.

ذلِکَ: این است

هُوَ الْفَوْزُ: آن رستگاری

الْعَظیمُ: بزرگ.

65 وَ لا یَحْزُنْکَ قَوْلُهُمْ اِنَّ الْعِزَّةَ لِلّهِ جَمیعا هُوَ السَّمیعُ الْعَلیمُ

وَ لا یَحْزُنْکَ: و غمگین نسازد تو را

(64) جلد 11 سوره یونس

قَوْلُهُمْ: گفتارشان،

اِنَّ الْعِزَّةَ: به درستی که عزّت

لِلّهِ: برای خداست

جَمیعا: تمامی اش.

هُوَ السَّمیعُ: او شنوای

الْعَلیمُ: داناست.

66 اَلاآ اِنَّ لِلّهِ مَنْ فِی السَّمواتِ وَ مَنْ فِی الاَْرْضِ

ص:53

وَ ما یَتَّبِعُ الَّذینَ یَدْعُونَ مِنْ دُونِ اللّهِ شُرَکاآءَ اِنْ یَتَّبِعُونَ اِلاَّ الظَّنَّ وَ اِنْ هُمْ اِلاّ یَخْرُصُونَ

اَلاآ اِنَّ: آگاه باشید، همانا

لِلّهِ: برای خداست

مَنْ فِی: هر که در

السَّمواتِ: آسمان ها

سوره یونس لغات و مفاهیم قرآن کریم (65)

وَ مَنْ فِی: و هر که در

الاَْرْضِ: زمین است

وَ ما یَتَّبِعُ: و پیروی نمی کنند.

الَّذینَ: کسانی که

یَدْعُونَ: می خوانند

مِنْ دُونِ اللّهِ: غیر از خدا

شُرَکآءَ: شریکان.

اِنْ یَتَّبِعُونَ: پیروی نمی کنند

اِلاَّ الظَّنَّ: مگر گمان را

وَ اِنْ هُمْ اِلاّ: و نیستند ایشان مگر

ص:54

یَخْرُصُونَ: حدس زننده، دروغگو.

67 هُوَ الَّذی جَعَلَ لَکُمُ اللَّیْلَ لِتَسْکُنُوا فیهِ وَالنَّهارَ مُبْصِرا اِنَّ فی ذلِکَ لاَیاتٍ لِقَوْمٍ یَسْمَعُونَ

(66) جلد 11 سوره یونس

هُوَ الَّذی: اوست که

جَعَلَ: قرار داد

لَکُمُ: برای شما

اللَّیْلَ: شب را

لِتَسْکُنُوا: تا آرامش بیایید

فیهِ: در آن

وَ النَّهارَ: و روز را

مُبْصِرا: روشنی بخش.

اِنَّ فی: همانا در

ذلِکَ: آن

لاَیاتٍ: هر آینه نشانه هایی است

لِقَوْمٍ: برای قومی که

ص:55

یَسْمَعُونَ: می شنوند.

سوره یونس لغات و مفاهیم قرآن کریم (67)

71 وَ اتْلُ عَلَیْهِمْ نَبَأَ نُوحٍ اِذْ قالَ لِقَوْمِهِ یاقَوْمِ اِنْ کانَ کَبُرَ عَلَیْکُمْ مَقامی وَتَذْکیری بِاآیاتِ اللّهِ فَعَلَی اللّهِ تَوَکَّلْتُ فَاَجْمِعُوآا اَمْرَکُمْ وَ شُرَکاآئَکُمْ ثُمَّ لا یَکُنْ اَمْرُکُمْ عَلَیْکُمْ غُمَّةً ثُمَّ اقْضُوآا اِلَیَّ وَ لا تُنْظِرُونِ

وَ اتْلُ: و بخوان

عَلَیْهِمْ: برایشان

نَبَأَ نُوحٍ: سرگذشت نوح را،

اِذْ قالَ: زمانی که گفت:

لِقَوْمِهِ: به قومش

یا قَوْمِ: ای قوم من!

اِنْ کانَ: اگر باشد

کَبُرَ عَلَیْکُمْ: بزرگ و سنگین بر شما

مَقامی: مقام من

وَ تَذْکیری: و یادآوری من

(68) جلد 11 سوره یونس

ص:56

بِآیاتِ: نسبت به آیات

اللّهِ: خدا

فَعَلَی اللّهِ: پس بر خدا

تَوَکَّلْتُ: توکّل کردم.

فَاَجْمِعُوآ ا: پس جمع کنید

اَمْرَکُمْ: کارتان را، قدرتتان را

وَ شُرَکاآئَکُمْ: و شریکانتان را،

ثُمَّ لا یَکُنْ: سپس نباشد

اَمْرُکُمْ: کار شما

عَلَیْکُمْ: بر شما

غُمَّةً: پوشیده،

ثُمَّ: سپس

اقْضُوآ ا: پایان دهید

اِلَیَّ: به (حیات) من

سوره یونس لغات و مفاهیم قرآن کریم (69)

وَ لا تُنْظِرُونِ: و مهلت ندهید مرا.

ص:57

72 فَاِنْ تَوَلَّیْتُمْ فَماسَأَلْتُکُمْ مِنْ اَجْرٍ اِنْ اَجْرِیَ اِلاّ عَلَی اللّهِ وَ اُمِرْتُ اَنْ اَکُونَ مِنَ الْمُسْلِمینَ

فَاِنْ: پس اگر

تَوَلَّیْتُمْ: روی گردانید،

فَما سَأَلْتُکُمْ: پس نمی خواهم از شما

مِنْ اَجْرٍ: هیچ مزدی.

اِنْ اَجْرِیَ: نیست مزد من

اِلاّ عَلَی: مگر بر

اللّهِ: خدا.

وَ اُمِرْتُ: و مأمور شده ام

اَنْ اَکُونَ: که باشم

مِنَ الْمُسْلِمینَ: از مسلمانان، تسلیم شدگان.

(70) جلد 11 سوره یونس

73 فَکَذَّبُوهُ فَنَجَّیْناهُ وَ مَنْ مَعَهُ فِی الْفُلْکِ وَ جَعَلْناهُمْ خَلاآئِفَ وَ اَغْرَقْنَا الَّذینَ کَذَّبُوا بِاآیاتِنا فَانْظُرْ کَیْفَ کانَ عاقِبَةُ الْمُنْذَرینَ

ص:58

فَکَذَّبُوهُ: پس تکذیب کردند او را،

فَنَجَّیْناهُ: پس نجات دادیم او را

وَ مَنْ مَعَهُ: و کسانی را که با او

فِی الْفُلْکِ: در کشتی (بودند)

وَ جَعَلْناهُمْ: و قرار دادیم آن ها را

خَلاآئِفَ: جانشینان ،

وَ اَغْرَقْنَا: و غرق نمودیم

الَّذینَ: کسانی را که

کَذَّبُوا: تکذیب نمودند

بِآیاتِنا: آیات ما را.

سوره یونس لغات و مفاهیم قرآن کریم (71)

فَانْظُرْ: پس ببین

کَیْفَ کانَ: چگونه بود

عاقِبَةُ: عاقبت

الْمُنْذَرینَ: بیم داده شدگان.

74 ثُمَّ بَعَثْنا مِنْ بَعْدِهِ رُسُلاً اِلی قَوْمِهِمْ

ص:59

فَجاآؤوُهُمْ بِالْبَیِّناتِ فَما کانُوا لِیُؤْمِنُوا بِما کَذَّبُوا بِهِ مِنْ قَبْلُ کَذلِکَ نَطْبَعُ عَلی قُلُوبِ الْمُعْتَدینَ

ثُمَّ بَعَثْنا: سپس برانگیختیم

مِنْ بَعْدِهِ رُسُلاً: از بعد او رسولانی

اِلی قَوْمِهِمْ: به سوی قومشان

فَجآؤوُهُمْ: پس آمدند آن ها

بِالْبَیِّناتِ: با دلائل روشن،

فَما کانُوا: پس (بر آن) نبودند

(72) جلد 11 سوره یونس

لِیُؤْمِنُوا: تا ایمان بیاورند

بِما: به آن چه

کَذَّبُوا: تکذیب نمودند

بِهِ مِنْ قَبْلُ: به آن از قبل.

کَذلِکَ: این چنین

نَطْبَعُ عَلی: مهر می نهیم بر

قُلُوبِ: دل های

الْمُعْتَدینَ: تجاوزکاران.

ص:60

76 فَلَمّا جاآءَهُمُ الْحَقُّ مِنْ عِنْدِنا قالُواآ اِنَّ هذا لَسِحْرٌ مُبینٌ

فَلَمّا: پس وقتی که

جآءَهُمُ: آمد آن ها را

الْحَقُّ مِنْ عِنْدِنا: حق از جانب ما،

سوره یونس لغات و مفاهیم قرآن کریم (73)

قالُوآ: گفتند:

اِنَّ هذا: به درستی که این

لَسِحْرٌ مُبینٌ: سحری آشکار است.

77 قالَ مُوسی اَتَقُولُونَ لِلْحَقِّ لَمّا جاآءَکُمْ اَسِحْرٌ هذا وَ لا یُفْلِحُ السّاحِرُونَ

قالَ مُوسی: گفت: موسی

اَتَقُولُونَ: آیا می گویید

لِلْحَقِّ لَمّا: حق را وقتی که

جآءَکُمْ: آمد شما را؟

اَسِحْرٌ هذا: آیا سحر است این؟

ص:61

وَ لا یُفْلِحُ: در حالی که رستگار نمی شوند

السّاحِرُونَ: ساحران.

(74) جلد 11 سوره یونس

94 فَاِنْ کُنْتَ فی شَکٍّ مِمّاآ اَنْزَلْناآ اِلَیْکَ فَاسْئَلِ الَّذینَ یَقْرَؤوُنَ الْکِتابَ مِنْ قَبْلِکَ لَقَدْجاآءَکَ الْحَقُّ مِنْ رَبِّکَ فَلا تَکُونَنَّ مِنَ الْمُمْتَرینَ

فَاِنْ کُنْتَ: پس اگر بودی

فی شَکٍّ: در شک

مِمّآ: از آن چه

اَنْزَلْنآ: نازل نمودیم

اِلَیْکَ: به سوی تو،

فَاسْئَلِ: پس سؤال کن

الَّذینَ: از آنان که

یَقْرَؤوُنَ: می خوانند

الْکِتابَ: کتابِ (آسمانی)

مِنْ قَبْلِکَ: پیشین را

ص:62

لَقَدْ: هر آینه به طور قطع

سوره یونس لغات و مفاهیم قرآن کریم (75)

جآءَکَ: آمده تو را

الْحَقُّ: حق

مِنْ رَبِّکَ: از جانب پروردگارت،

فَلا تَکُونَنَّ: پس نباش

مِنَ الْمُمْتَرینَ: از تردیدکنندگان.

95 وَ لا تَکُونَنَّ مِنَ الَّذینَ کَذَّبُوا بِاآیاتِ اللّهِ فَتَکُونَ مِنَ الْخاسِرینَ

وَ لا تَکُونَنَّ: و نباش

مِنَ الَّذینَ: از کسانی که

کَذَّبُوا: تکذیب نمودند

بِآیاتِ اللّهِ: آیات خدا را،

فَتَکُونَ: پس می شوی

مِنَ الْخاسِرینَ: از زیانکاران .

(76) جلد 11 سوره یونس

ص:63

96 اِنَّ الَّذینَ حَقَّتْ عَلَیْهِمْ کَلِمَةُ رَبِّکَ لا یُؤْمِنُونَ

اِنَّ الَّذینَ: همانا کسانی که

حَقَّتْ: تحقّق یافته

عَلَیْهِمْ: برایشان

کَلِمَةُ: کلمه، سخن

رَبِّکَ: پروردگارت،

لا یُؤْمِنُونَ: ایمان نمی آورند.

97 وَ لَوْ جاآءَتْهُمْ کُلُّ ایَةٍ حَتّی یَرَوُا الْعَذابَ الاَْلیمَ

وَ لَوْ: و هر چند

جآءَتْهُمْ: بیاید ایشان را

کُلُّ: تمام

سوره یونس لغات و مفاهیم قرآن کریم (77)

ایَةٍ: آیات، نشانه ها،

حَتّی یَرَوُا: تا ببینند

الْعَذابَ الاَْلیمَ: عذاب دردناک را.

ص:64

98 فَلَوْلا کانَتْ قَرْیَةٌ امَنَتْ فَنَفَعَهاآ ایمانُهاآ اِلاّ قَوْمَ یُونُسَ لَمّآ امَنُوا کَشَفْنا عَنْهُمْ عَذابَ الْخِزْیِ فِی الْحَیوةِ الدُّنْیا وَ مَتَّعْناهُمْ اِلی حینٍ

فَلَوْلا کانَتْ: پس چرا نبود

قَرْیَةٌ: شهری

امَنَتْ: که ایمان آوَرَد،

فَنَفَعَهآ: پس سود دهد به او

ایمانُهآ: ایمانش؟

اِلاّ قَوْمَ یُونُسَ: مگر قوم یونس

لَمّآ: وقتی که

(78) جلد 11 سوره یونس

امَنُوا: ایمان آوردند

کَشَفْنا: برطرف ساختیم

عَنْهُمْ: از آن ها

عَذابَ: عذاب

الْخِزْیِ: رسواکننده را

فِی الْحَیوةِ: در زندگانی

ص:65

الدُّنْیا: دنیا،

وَ مَتَّعْناهُمْ: و بهره مند ساختیم آن ها را

اِلی حینٍ: تا مدّت معیّنی.

99 وَ لَوْ شاآءَ رَبُّکَ لاَمَنَ مَنْ فِی الاَْرْضِ کُلُّهُمْ جَمیعا اَفَاَنْتَ تُکْرِهُ النّاسَ حَتّی یَکُونُوا مُؤْمِنینَ

وَ لَوْ شآءَ: و اگر می خواست

رَبُّکَ: پروردگار تو،

سوره یونس لغات و مفاهیم قرآن کریم (79)

لاَمَنَ: هر آینه ایمان می آوردند

مَنْ فِی: کسانی که در

الاَْرْضِ: زمین هستند

کُلُّهُمْ: همه شان

جَمیعا: جمیعا.

اَفَاَنْتَ: آیا پس تو

تُکْرِهُ: مجبور می کنی

النّاسَ: مردم را

ص:66

حَتّی: تا

یَکُونُوا مُؤْمِنینَ: ایمان بیاورند؟

100 وَ ما کانَ لِنَفْسٍ اَنْ تُؤْمِنَ اِلاّ بِاِذْنِ اللّهِ وَ یَجْعَلُ الرِّجْسَ عَلَی الَّذینَ لا یَعْقِلُونَ

وَ ما کانَ: و نباشد

(80) جلد 11 سوره یونس

لِنَفْسٍ: برای هیچ نفسی،

اَنْ تُؤْمِنَ: که ایمان بیاورد،

اِلاّ بِاِذْنِ: مگر به اجازه

اللّهِ: خدا.

وَ یَجْعَلُ: و قرار می دهد

الرِّجْسَ: پلیدی را

عَلَی الَّذینَ: بر کسانی که

لا یَعْقِلُونَ: عقل ندارند، نمی اندیشند.

101 قُلِ انْظُرُوا ماذا فِی السَّمواتِ وَ الاَْرْضِ وَ ما

ص:67

تُغْنِی الاْیاتُ وَ النُّذُرُ عَنْ قَوْمٍ لا یُؤْمِنُونَ

قُلِ انْظُرُوا: بگو: بنگرید

ماذا فِی: چیست در

السَّمواتِ: آسمان ها

سوره یونس لغات و مفاهیم قرآن کریم (81)

وَ الاَْرْضِ: و زمین؟

وَ ما تُغْنِی: و بی نیاز نمی کند

الاْیاتُ: آیات، نشانه ها

وَ النُّذُرُ: و بیم دادن ها

عَنْ قَوْمٍ: از قومی که

لا یُؤْمِنُونَ: ایمان نمی آورند.

104 قُلْ یآ اَیُّهَا النّاسُ اِنْ کُنْتُمْ فی شَکٍّ مِنْ دینی فَلا اَعْبُدُالَّذینَ تَعْبُدُونَ مِنْ دُونِ اللّهِ وَ لکِنْ اَعْبُدُ اللّهَ الَّذی یَتَوَفّیکُمْ وَاُمِرْتُ اَنْ اَکُونَ مِنَ الْمُؤْمِنینَ

قُلْ: بگو:

یآ اَیُّهَا النّاسُ: ای مردم!

ص:68

اِنْ کُنْتُمْ: اگر باشید

فی شَکٍّ: در شک

(82) جلد 11 سوره یونس

مِنْ: از

دینی: دین من،

فَلا اَعْبُدُ: پس نمی پرستم

الَّذینَ: کسانی را که

تَعْبُدُونَ: شما می پرستید

مِنْ دُونِ: غیر از

اللّهِ: خدا،

وَ لکِنْ: ولیکن

اَعْبُدُ: می پرستم

اللّهَ: خدایی را

الَّذی: که

یَتَوَفّیکُمْ: می میراند شما را،

وَ اُمِرْتُ: و مأمور شده ام

اَنْ: که

سوره یونس لغات و مفاهیم قرآن کریم (83)

ص:69

اَکُونَ: باشم

مِنَ: از

الْمُؤْمِنینَ: مؤمنان.

105 وَ اَنْ اَقِمْ وَجْهَکَ لِلدّینِ حَنیفا وَ لا تَکُونَنَّ مِنَ الْمُشْرِکینَ

وَ اَنْ: و این که

اَقِمْ: استوار بدار، متوجّه ساز

وَجْهَکَ: رویت را

لِلدّینِ: به دینی که

حَنیفا: حنیف است

وَ لا تَکُونَنَّ: و نباش

مِنَ: از

الْمُشْرِکینَ: مشرکان.

(84) جلد 11 سوره یونس

106 وَ لاتَدْعُ مِنْ دُونِ اللّهِ ما لایَنْفَعُکَ وَ لایَضُرُّکَ

ص:70

فَاِنْ فَعَلْتَ فَاِنَّکَ اِذا مِنَ الظّالِمینَ

وَ لا تَدْعُ: و نخوان

مِنْ دُونِ: غیر از

اللّهِ: خدا

ما: چیزی را که

لایَنْفَعُکَ: نه سود می رساند به تو،

وَ لا یَضُرُّکَ: و نه ضرری دارد برای تو.

فَاِنْ: پس اگر

فَعَلْتَ: انجام دادی،

فَاِنَّکَ: پس همانا تو

اِذا: در آن هنگام

مِنَ: از

سوره یونس لغات و مفاهیم قرآن کریم (85)

الظّالِمینَ: ستمکاران (خواهی بود).

107 وَ اِنْ یَمْسَسْکَ اللّهُ بِضُرٍّ فَلا کاشِفَ لَآهُ اِلاّ هُوَ وَ اِنْ یُرِدْکَ بِخَیْرٍ فَلا رآدَّ لِفَضْلِهِ یُصیبُ بِهِ مَنْ

ص:71

یَشآءُ مِنْ عِبادِهِ وَ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحیمُ

وَ اِنْ یَمْسَسْکَ: و اگر برساند به تو

اللّهُ بِضُرٍّ: خداوند ضرری را،

فَلا کاشِفَ: پس برطرف کننده ای نیست

لَآهُ اِلاّ هُوَ: آن را مگر او.

وَ اِنْ یُرِدْکَ: و اگر اراده کند برای تو

بِخَیْرٍ: خیری را،

فَلا رآدَّ لِفَضْلِهِ: پس بازدارنده ای نیست فضلش را.

یُصیبُ بِهِ: می رساند آن را

مَنْ یَشآ ءُ: به هر که بخواهد

(86) جلد 11 سوره یونس

مِنْ عِبادِهِ: از بندگانش،

وَ هُوَ الْغَفُورُ: و او آمرزنده

الرَّحیمُ: مهربان است.

108 قُلْ یا اَیُّهَا النّاسُ قَدْ جاآءَکُمُ الْحَقُّ مِنْ رَبِّکُمْ فَمَنِ اهْتَدی فَاِنَّما یَهْتَدی لِنِفْسِهِ وَمَنْ ضَلَّ فَاِنَّما

ص:72

َضِلُّ عَلَیْها وَ ماآ اَنَا عَلَیْکُمْ بِوَکیلٍ

قُلْ یا اَیُّهَا: بگو: ای

النّاسُ قَدْ: مردم! به تحقیق

جآءَکُمُ الْحَقُّ: آمده شما را حق

مِنْ رَبِّکُمْ: از جانب پروردگارتان،

فَمَنِ: پس هر کس

اهْتَدی: هدایت یابد

فَاِنَّما: جز این نیست که

سوره یونس لغات و مفاهیم قرآن کریم (87)

یَهْتَدی: هدایت شده

لِنِفْسِهِ: برای خودش،

وَ مَنْ ضَلَّ: و هرکس گمراه گردد

فَاِنَّما: جز این نیست که

یَضِلُّ: گمراه شده

عَلَیْها: (به زبان خودش).

وَ مآ اَنَا: و من نیستم

عَلَیْکُمْ بِوَکیلٍ: بر شما وکیل.

ص:73

109 وَاتَّبِعْ مایُوحیآ اِلَیْکَ وَاصْبِرْ حَتّی یَحْکُمَ اللّهُ وَ هُوَ خَیْرُ الْحاکِمینَ

وَ اتَّبِعْ: و پیروی کن

ما یُوحیآ: از آن چه وحی می شود

اِلَیْکَ: به سوی تو،

وَ اصْبِرْ حَتّی: و صبر کن تا

(88) جلد 11 سوره یونس

یَحْکُمَ اللّهُ: حکم کند خدا،

وَ هُوَ خَیْرُ: و او بهترین

الْحاکِمینَ: حکم کنندگان است.

ص:74

سوره یونس لغات و مفاهیم قرآن کریم (89)

لَکُمْ: برای شما

مِنْهُ نَذیرٌ: از جانب او بیم دهنده

وَ بَشیرٌ: و بشارت دهنده ام.

3 وَ اَنِ اسْتَغْفِرُوا رَبَّکُمْ ثُمَّ تُوبُوآا اِلَیْهِ یُمَتِّعْکُمْ مَّتعا حَسَنا اِلی اَجَلٍ مُّسَمّیً وَیُؤْتِ کُلَّ ذی فَضْلٍ فَضْلَهُ وَ اِنْ تَوَلَّوْا فَاِنّی اَخافُ عَلَیْکُمْ عَذابَ یَوْمٍ کَبیرٍ

وَ اَنِ: و این که

اسْتَغْفِرُوا: آمرزش بطلبید

رَبَّکُمْ: از پروردگارتان،

ثُمَّ تُوبُوآ ا: سپس بازگردید

سوره هود لغات و مفاهیم قرآن کریم (91)

اِلَیْهِ: به سوی او

یُمَتِّعْکُمْ: (تا) بهره مند سازد شما را

مَّتعا حَسَنا: بهره ای نیکو،

اِلی اَجَلٍ: تا مدّت

ص:76

مُّسَمّیً: نامبرده شده، معیّن،

وَ یُؤْتِ کُلَّ: و بدهد به هر

ذی فَضْلٍ: صاحب فضلی

فَضْلَهُ: فضلش را.

وَ اِنْ: و اگر

تَوَلَّوْا: روی گردان شوید،

فَاِنّی: پس همانا من

اَخافُ: می ترسم

عَلَیْکُمْ: بر شما

عَذابَ یَوْمٍ: از عذاب روزی که

(92) جلد 11 سوره هود

کَبیرٍ: بزرگ است.

4 اِلَی اللّهِ مَرْجِعُکُمْ وَ هُوَ عَلی کُلِّ شَیْ ءٍ قَدیرٌ

اِلَی اللّهِ: به سوی خداست

مَرْجِعُکُمْ: بازگشت شما،

وَ هُوَ عَلی: و او بر

ص:77

کُلِّ شَیْ ءٍ: هر چیزی

قَدیرٌ: قادر است.

5 اَلاَ آ اِنَّهُمْ یَثْنُونَ صُدُورَهُمْ لِیَسْتَخْفُوا مِنْهُ اَلا حینَ یَسْتَغْشُونَ ثِیابَهُمْ یَعْلَمُ ما یُسِرُّونَ وَ ما یُعْلِنُونَ اِنَّهُ عَلیمٌ بِذاتِ الصُّدُورِ

اَلاَ آ: آگاه باشید

اِنَّهُمْ: همانا ایشان

سوره هود لغات و مفاهیم قرآن کریم (93)

یَثْنُونَ: در کنار هم قرار می دهند

صُدُورَهُمْ: سینه هایشان را

لِیَسْتَخْفُوا: تا پنهان کنند

مِنْهُ: از او.

اَلا: آگاه باشید

حینَ: آن هنگام که

یَسْتَغْشُونَ: پرده خویش کنند

ثِیابَهُمْ: لباس هایشان را،

ص:78

یَعْلَمُ: می داند

ما: آن چه را

یُسِرُّونَ: پنهان می کنند

وَ ما: و آن چه را

یُعْلِنُونَ: آشکار می کنند.

اِنَّهُ عَلیمٌ: همانا او داناست

(94) جلد 11 سوره هود

بِذاتِ الصُّدُورِ: به درون سینه ها.

«پایان جزء 11»

ص:79

سوره هود لغات و مفاهیم قرآن کریم (95)

6 وَ ما مِنْ داآ بَّةٍ فِی الاَْرْضِ اِلاّ عَلَی اللّهِ رِزْقُها وَ یَعْلَمُ مُسْتَقَرَّها وَ مُسْتَوْدَعَهاکُلٌّ فِی کِتابٍ مُبینٍ

وَ ما مِنْ: و نیست هیچ

دآ بَّةٍ: جنبنده ای

فِی الاَْرْضِ: در زمین

اِلاّ عَلَی: مگر بر (عهده)

اللّهِ: خداست

رِزْقُها: روزی اش،

وَ یَعْلَمُ: و می داند

مُسْتَقَرَّها: جای همیشگی اش

وَ مُسْتَوْدَعَها: و جای موقتی اش را.

کُلٌّ فِی: همه در

کِتابٍ: کتابی

مُبینٍ: آشکار است.

(96) جلد 12 سوره هود

11 اِلاَّ الَّذینَ صَبَرُوا وَ عَمِلُوا الصّلِحتِ اُولآئِکَ

ص:80

لَهُمْ مَغْفِرَةٌ وَ اَجْرٌ کَبیرٌ

اِلاَّ الَّذینَ: مگر کسانی که

صَبَرُوا: صبر کردند

وَ عَمِلُوا: و انجام دادند

الصّلِحتِ: عمل صالح،

اُولآئِکَ: آنان

لَهُمْ: برای ایشان است

مَغْفِرَةٌ: آمرزشی

وَ اَجْرٌ: و اجری

کَبیرٌ: بزرگ.

13 اَمْ یَقُولُونَ افْتَریهُ قُلْ فَأْتُوا بِعَشْرِ سُوَرٍ

سوره هود لغات و مفاهیم قرآن کریم (97)

مِثْلِهِ مُفْتَرَیاتٍ وَادْعُوا مَنِ اسْتَطَعْتُمْ مِنْ دُونِ اللّه اِنْ کُنْتُمْ صدِقینَ

اَمْ یَقُولُونَ: یا می گویند:

افْتَریهُ: دروغ بسته او.

ص:81

قُلْ: بگو:

فَأْتُوا: پس بیاورید

بِعَشْرِ: ده

سُوَرٍ مِثْلِهِ: سوره مثل آن

مُفْتَرَیاتٍ: به دروغ

وَادْعُوا: و بخوانید

مَنِ: کسانی را که

اسْتَطَعْتُمْ: می توانید

مِنْ دُونِ: غیر از

اللّه: خدا،

(98) جلد 12 سوره هود

اِنْ کُنْتُمْ: اگر هستید

صدِقینَ: راستگو.

14 فَاِلَّمْ یَسْتَجیبُوا لَکُمْ فَاعْلَمُوآا اَنَّماآ اُنْزِلَ بِعِلْمِ اللّهِ وَ اَنْ لااِلهَ اِلاّ هُوَ فَهَلْ اَنْتُمْ مُسْلِمُونَ

فَاِلَّمْ یَسْتَجیبُوا: پس اگر استجابت نکردند

ص:82

لَکُمْ: شما را،

فَاعْلَمُوآ ا: پس بدانید

اَنَّمآ: که آن چه

اُنْزِلَ: نازل شده

بِعِلْمِ اللّهِ: به علم خداست.

وَ اَنْ لا: و این که نیست

اِلهَ: معبودی

اِلاّ هُوَ: جز او.

سوره هود لغات و مفاهیم قرآن کریم (99)

فَهَلْ اَنْتُمْ: پس آیا شما

مُسْلِمُونَ: تسلیم می شوید؟

15 مَنْ کانَ یُریدُ الْحَیوةَ الدُّنْیا وَ زینَتَها نُوَفِّ اِلَیْهِمْ اَعْمالَهُمْ فیها وَ هُمْ فیها لا یُبْخَسُونَ

مَنْ: کسانی که

کانَ یُریدُ: بخواهند

الْحَیوةَ: زندگانی

ص:83

الدُّنْیا: دنیا را

وَ زینَتَها: و زینت ان را،

نُوَفِّ: به طور تمام می دهیم

اِلَیْهِمْ: به آن ها

اَعْمالَهُمْ: (مزد) اعمالشان را

فیها: در آن،

(100) جلد 12 سوره هود

وَ هُمْ فیها: و ایشان در آن

لا یُبْخَسُونَ: (چیزی) کم و کاست داده نمی شوند.

25 وَ لَقَدْ اَرْسَلْنا نُوحا اِلی قَوْمِهِ اِنّی لَکُمْ نَذیرٌ مُبینٌ

وَ لَقَدْ: و هر آینه به تحقیق

اَرْسَلْنا: فرستادیم ما

نُوحا اِلی: نوح را به سوی

قَوْمِهِ: قومش،

اِنّی: به درستی که من

ص:84

لَکُمْ: برای شما

نَذیرٌ مُبینٌ: بیم دهنده آشکارم.

26 اَنْ لا تَعْبُدُوآا اِلاَّ اللّهَ اِنّی اَخافُ عَلَیْکُمْ عَذابَ

سوره هود لغات و مفاهیم قرآن کریم (101)

یَوْمٍ اَلیمٍ

اَنْ لا تَعْبُدُوآا: این که نپرستید

اِلاَّ اللّهَ: مگر خدا را.

اِنّی: همانا من

اَخافُ: می ترسم

عَلَیْکُمْ: برای شما

عَذابَ: از عذاب

یَوْمٍ اَلیمٍ: روزی دردناک.

27 فَقالَ الْمَلاَُالَّذینَ کَفَرُوا مِنْ قَوْمِه ما نَریکَ اِلاّ بَشَرا مِثْلَنا وَ ما نَریکَ اتَّبَعَکَ اِلاَّالَّذینَ هُمْ اَراذِلُنا بَادِیَ الرَّأْیِ وَ ما نَری لَکُمْ عَلَیْنا مِنْ فَضْلٍ بَلْ

ص:85

نَظُنُّکُمْ کذِبینَ

فَقالَ: پس گفتند:

(102) جلد 12 سوره هود

الْمَلاَُ: اشراف، افراد چشم پُرکن

الَّذینَ: کسانی که

کَفَرُوا: کافر بودند،

مِنْ قَوْمِه: از قومش،

ما نَریکَ: ما نمی بینیم تو را

اِلاّ بَشَرا: مگر بشری

مِثْلَنا: مثل خودمان،

وَ ما نَریکَ: و نمی بینیم

اتَّبَعَکَ: (کسانی را که) پیروی کردند از تو

اِلاَّالَّذینَ هُمْ: مگر کسانی که ایشان

اَراذِلُنا: اراذِل ساده لوح ما

بَادِیَ الرَّأْیِ: و افراد زودباور ما هستند.

وَ ما نَری: و نمی بینیم

لَکُمْ: شما را

ص:86

سوره هود لغات و مفاهیم قرآن کریم (103)

عَلَیْنا: نسبت به خودمان

مِنْ فَضْلٍ: هیچ برتری ای باشد

بَلْ نَظُنُّکُمْ: بلکه گمان می کنیم شما

کذِبینَ: دروغگویید.

28 قالَ یقَوْمِ اَرَءَیْتُمْ اِنْ کُنْتُ عَلی بَیِّنَةٍ مِنْ رَبّی وَ اتینیرَحْمَةً مِنْ عِنْدِهِ فَعُمِّیَتْ عَلَیْکُمْ اَنُلْزِمُکُمُوها وَ اَنْتُمْ لَها کرِهُونَ

قالَ: (نوح) گفت:

یقَوْمِ: ای قوم من!

اَرَءَیْتُمْ: آیا دیده اید؟ (خبر دهید به من)

اِنْ کُنْتُ: اگر باشم

عَلی بَیِّنَةٍ: اگر باشم

مِنْ رَبّی: از جانب پروردگارم،

(104) جلد 12 سوره هود

وَ اتینی: و داده باشد به من

رَحْمَةً: رحمتی

ص:87

مِنْ عِنْدِهِ: از نزد خودش،

فَعُمِّیَتْ: پس پنهان باشد

عَلَیْکُمْ: از شما،

اَنُلْزِمُکُمُوها: آیا می توانیم به آن ملزمتان کنیم

وَ اَنْتُمْ: در حالی که شما

لَها کرِهُونَ: بر آن اکراه دارید؟

29 وَ یقَوْمِ لاآ اَسْئَلُکُمْ عَلَیْهِ مالاً اِنْ اَجْرِیَ اِلاّ عَلَی اللّهِ وَ ماآ اَنَا بِطارِدِ الَّذینَ ءَامَنُوآا اِنَّهُمْ مُلقُوا رَبِّهِمْ وَ لکِنّی آ اَریکُمْ قَوْما تَجْهَلُونَ

وَ یقَوْمِ: و ای قوم من!

لاآ اَسْئَلُکُمْ: نمی خواهم از شما

سوره هود لغات و مفاهیم قرآن کریم (105)

عَلَیْهِ مالاً: بر آن مالی را،

اِنْ اَجْرِیَ: نیست پاداش من

اِلاّ عَلَی اللّهِ: مگر بر خدا.

وَ مآ اَنَا بِطارِدِ: و من طردکننده نیستم

ص:88

الَّذینَ: کسانی را که

ءَامَنُوآا: ایمان آوردند،

اِنَّهُمْ: به درستی که آن ها

مُلقُوا: ملاقات کنند

رَبِّهِمْ: پروردگارشان را

وَ لکِنّیآ: ولیکن من

اَریکُمْ: می بینم شما را

قَوْما: قومی

تَجْهَلُونَ: جاهل.

(106) جلد 12 سوره هود

30 وَ یقَوْمِ مَنْ یَنْصُرُنی مِنَ اللّهِ اِنْ طَرَدْتُّهُمْ اَفَلا تَذَکَّرُونَ

وَ یقَوْمِ: و نمی گویم

مَنْ: به شما

یَنْصُرُنی: نزد من است

مِنَ اللّهِ: (در برابر عذاب) خدا

ص:89

اِنْ طَرَدْتُّهُمْ: اگر طرد کنم آن ها را؟

اَفَلا تَذَکَّرُونَ: آیا پس متذکّر نمی شوید؟

31 وَ لاآ اَقُولُ لَکُمْ عِنْدی خَزاآئِنُ اللّهِ وَ لاآ اَعْلَمُ الْغَیْبَ وَ لاآ اَقُولُ اِنّی مَلَکٌ وَ لاآ اَقُولُ لِلَّذینَ تَزْدَریآ اَعْیُنُکُمْ لَنْ یُؤْتِیَهُمُ اللّهُ خَیْرا اللّهُ اَعْلَمُ بِما فی اَنْفُسِهِمْ اِنّیآ اِذًا لَّمِنَ الظّلِمینَ

وَ لاآ اَقُولُ: و نمی گویم

سوره هود لغات و مفاهیم قرآن کریم (107)

لَکُمْ: به شما

عِنْدی: نزد من است

خَزاآئِنُ اللّهِ: گنج های خدا،

وَ لاآ اَعْلَمُ: و نمی دانم

الْغَیْبَ: غیب

وَ لاآ اَقُولُ: و نمی گویم

اِنّی مَلَکٌ: که من فرشته ام

وَ لاآ اَقُولُ: و نمی گویم

ص:90

لِلَّذینَ: به کسانی که

تَزْدَریآ: خوار می آیند

اَعْیُنُکُمْ: به چشم شما

لَنْ یُؤْتِیَهُمُ: هرگز عطا نمی کند به آن ها

اللّهُ: خداوند

خَیْرا: خیری را.

(108) جلد 12 سوره هود

اللّهُ: خداوند

اَعْلَمُ: داناتر است

بِما فی: به آن چه در

اَنْفُسِهِمْ: نفسشان است.

اِنّی آ: به درستی که من

اِذًا لَّمِنَ: در این هنگام از

الظّلِمینَ: ستمکاران خواهم بود.

32 قالُوا ینُوحُ قَدْ جدَلْتَنا فَاَکْثَرْتَ جِدلَنا فَأْتِنا بِما تَعِدُناآ اِنْ کُنْتَ مِنَ الصّدِقینَ

ص:91

قالُوا ینُوحُ: گفتند: ای نوح!

قَدْ: به تحقیق

جدَلْتَنا: مجادله کردی با ما

فَاَکْثَرْتَ: پس زیاد کردی

سوره هود لغات و مفاهیم قرآن کریم (109)

جِدلَنا: مجادله را با ما (جرّ و بحث نمودی)،

فَأْتِنا: پس بیاور برای ما

بِما: آن چه را

تَعِدُنآ: وعده می دهی به ما

اِنْ کُنْتَ: اگر هستی

مِنَ الصّدِقینَ: را راستگویان.

33 قالَ اِنَّما یَأْتیکُمْ بِهِ اللّهُ اِنْ شاآءَ وَ ماآ اَنْتُمْ بِمُعْجِزینَ

قالَ: (نوح) گفت:

اِنَّما: جز این نیست که

یَأْتیکُمْ بِهِ: می آورد آن را

ص:92

اللّهُ: خداوند

اِنْ شآءَ: اگر بخواهد

(110) جلد 12 سوره هود

وَ مآ اَنْتُمْ: و نیستید شما

بِمُعْجِزینَ: عاجزکننده (خدا).

34 وَ لا یَنْفَعُکُمْ نُصْحآی اِنْ اَرَدْتُ اَنْ اَنْصَحَ لَکُمْ اِنْ کانَ اللّهُ یُریدُاَنْ یُغْوِیَکُمْ هُوَرَبُّکُمْ وَاِلَیْهِ تُرْجَعُونَ

وَ لا یَنْفَعُکُمْ: و سود نمی دهد به شما

نُصْحآی: نصیحت من

اِنْ اَرَدْتُ: اگر اراده کنم، بخواهم

اَنْ اَنْصَحَ: که نصیحت کنم

لَکُمْ: شما را

اِنْ کانَ: اگر باشد

اللّهُ: خداوند

یُریدُ اَنْ: که بخواهد

یُغْوِیَکُمْ: گمراه سازد شما را.

سوره هود لغات و مفاهیم قرآن کریم (111)

ص:93

هُوَ رَبُّکُمْ: او پروردگار شماست

وَ اِلَیْهِ: و به سویش

تُرْجَعُونَ: بازگردانده می شوید.

35 اَمْ یَقُولُونَ افْتَریهُ قُلْ اِنِ افْتَرَیْتُهُ فَعَلَیَّ اِجْرامی وَ اَنَا بَرِیآءٌ مِمّا تُجْرِمُونَ

اَمْ یَقُولُونَ: یا می گویند:

افْتَریهُ: دروغ بسته او

قُلْ اِنِ: بگو: اگر

افْتَرَیْتُهُ: دروغ بسته باشم آن را

فَعَلَیَّ: پس بر من است

اِجْرامی: گناهم

وَ اَنَا بَرِی آءٌ: و من بیزارم

مِمّا تُجْرِمُونَ: از آن چه گناه می کنید.

(112) جلد 12 سوره هود

36 وَ اُوحِیَ اِلی نُوحٍ اَنَّهُ لَنْ یُؤْمِنَ مِنْ قَوْمِکَ اِلاّ

ص:94

مَنْ قَدْ ءَامَنَ فَلا تَبْتَئِسْ بِماکانُوا یَفْعَلُونَ

وَ اُوحِیَ: و وحی شد

اِلی نُوحٍ: به نوح

اَنَّهُ: که همانا

لَنْ یُؤْمِنَ: هرگز ایمان نمی آورند

مِنْ قَوْمِکَ: از قومت،

اِلاّ مَنْ: مگر کسانی که

قَدْ: به تحقیق

ءَامَنَ: ایمان آورده اند (تاکنون)،

فَلا تَبْتَئِسْ: پس غمگین مباش

بِما: از آن چه که

کانُوا یَفْعَلُونَ: انجام می دادند.

سوره هود لغات و مفاهیم قرآن کریم (113)

37 وَاصْنَعِ الْفُلْکَ بِاَعْیُنِنا وَ وَحْیِنا وَ لاتُخطِبْنی فِی الَّذینَ ظَلَمُوآا اِنَّهُمْ مُغْرَقُونَ

وَ اصْنَعِ الْفُلْکَ: و بساز کشتی

ص:95

بِاَعْیُنِنا: با نظارت ما

وَ وَحْیِنا: و طبق وحی ما

وَ لا تُخطِبْنی: و سخن نگو با من

فِی الَّذینَ: در مورد کسانی که

ظَلَمُوآا: ظلم کردند،

اِنَّهُمْ: به درستی که ایشان

مُغْرَقُونَ: غرق شدنی هستند.

38 وَ یَصْنَعُ الْفُلْکَ وَ کُلَّما مَرَّ عَلَیْهِ مَلاَءٌ مِنْ قَوْمِه سَخِرُوا مِنْهُ قالَ اِنْ تَسْخَرُوا مِنّافَاِنّا نَسْخَرُ مِنْکُمْ

(114) جلد 12 سوره هود

کَما تَسْخَرُونَ

وَ یَصْنَعُ الْفُلْکَ: و می ساخت کشتی

وَ کُلَّما مَرَّ: و هر وقت می گذشتند

عَلَیْهِ مَلاَءٌ: بر او اشرافی

مِنْ قَوْمِه: از قومش،

سَخِرُوا: مسخره می کردند

ص:96

مِنْهُ: او را.

قالَ اِنْ: گفت: اگر

تَسْخَرُوا: مسخره کنید

مِنّا: ما را،

فَاِنّا: پس همانا ما

نَسْخَرُ: مسخره می کنیم

مِنْکُمْ: شما را

کَما: همان گونه که

سوره هود لغات و مفاهیم قرآن کریم (115)

تَسْخَرُونَ: مسخره می کنید.

39 فَسَوْفَ تَعْلَمُونَ مَنْ یَأْتیهِ عَذابٌ یُخْزیهِ وَ یَحِلُّ عَلَیْهِ عَذابٌ مُقیمٌ

فَسَوْفَ: پس به زودی

تَعْلَمُونَ: می دانید

مَنْ یَأْتیهِ: سراغ چه کسی می آید آن

عَذابٌ: عذاب

ص:97

یُخْزیهِ: که خوار می کند او را

وَ یَحِلُّ عَلَیْهِ: و فرامی گیرد او را

عَذابٌ: عذابی

مُقیمٌ: دیرپا، جاودانه.

40 حَتّی آ اِذا جاآءَ اَمْرُنا وَفارَ التَّنُّورُ قُلْنَا احْمِلْ

(116) جلد 12 سوره هود

فیها مِنْ کُلٍّ زَوْجَیْنِ اثْنَیْنِ وَ اَهْلَکَ اِلاّ مَنْ سَبَقَ عَلَیْهِ الْقَوْلُ وَ مَنْ ءَامَنَ وَ ماآ ءَامَنَ مَعَهآُ اِلاّ قَلیلٌ

حَتّی آ اِذا: تا آن گاه که

جآءَ اَمْرُنا: آمد امر ما

وَفارَ التَّنُّورُ: و فوران کرد تنور

قُلْنَا: گفتیم: (به نوح)

احْمِلْ: حمل کن

فیها مِنْ کُلٍّ: در آن از هر

زَوْجَیْنِ: زوجی

اثْنَیْنِ: دو تا (نر و ماده)

ص:98

وَ اَهْلَکَ: و خانواده ات را

اِلاّ مَنْ: مگر کسانی که

سَبَقَ: گذشت

عَلَیْهِ الْقَوْلُ: بر او قول

سوره هود لغات و مفاهیم قرآن کریم (117)

وَ مَنْ: و کسانی را که

ءَامَنَ: ایمان آوردند.

وَ مآ ءَامَنَ: و ایمان نیاوردند

مَعَهآُ: با او

اِلاّ قَلیلٌ: مگر عدّه کمی.

41 وَ قالَ ارْکَبُوا فیها بِسْمِ اللّهِ مَجْریها وَ مُرْسها اِنَّ رَبّی لَغَفُورٌ رَحیمٌ

وَ قالَ: و گفت:

ارْکَبُوا: سوار شوید

فیها: در آن

بِسْمِ اللّهِ: به نام خدایی که

ص:99

مَجْریها: حرکت دادن آن (با اوست)

وَ مُرْسها: و لنگر انداختن و توقف آن (با اوست).

(118) جلد 12 سوره هود

اِنَّ: به درستی که

رَبّی: پروردگارم

لَغَفُورٌ: هر آینه آمرزنده

رَحیمٌ: و رحیم است.

42 وَ هِیَ تَجْرِی بِهِمْ فی مَوْجٍ کَالْجِبالِ وَ نادی نُوحٌ نُ ابْنَهُ وَ کانَ فی مَعْزِلٍ یبُنَیَّ ارْکَبْ مَّعَنا وَ لاتَکُنْ مَعَ الْکفِرینَ

وَ هِیَ تَجْرِی: و آن می بُرد

بِهِمْ فی مَوْجٍ: آن ها را در موجی

کَالْجِبالِ: چون کوه ها

وَ نادی: و نداد داد

نُوحٌ ابْنَهُ: نوح پسرش را

وَ کانَ فی: در حالی که بود در

سوره هود لغات و مفاهیم قرآن کریم (119)

ص:100

مَعْزِلٍ: گوشه ای

یبُنَیَّ: ای پسرم!

ارْکَبْ: سوار شو

مَّعَنا: با ما

وَ لا تَکُنْ: و نباش

مَعَ الْکفِرینَ: با کافران.

43 قالَ سَئَاویآ اِلی جَبَلٍ یَعْصِمُنی مِنَ الْماآءِ قالَ لا عاصِمَ الْیَوْمَ مِنْ اَمْرِاللّهِ اِلاّمَنْ رَّحِمَ وَ حالَ بَیْنَهُمَا الْمَوْجُ فَکانَ مِنَ الْمُغْرَقینَ

قالَ: گفت:

سَئَاویآ: پناه می برم

اِلی جَبَلٍ: به کوهی

یَعْصِمُنی: که نگهداری می کند

(120) جلد 12 سوره هود

مِنَ الْمآءِ: از آب.

قالَ: گفت:

ص:101

لا عاصِمَ: هیچ نگاهدارنده ای نیست

الْیَوْمَ: امروز

مِنْ اَمْرِ: (در برابر) امر

اللّهِ: خدا

اِلاّ مَنْ: مگر کسی که

رَّحِمَ: رحم کند (خدا بر او)

وَ حالَ: و حائل شد

بَیْنَهُمَا: بین آن دو

الْمَوْجُ: موج

فَکانَ مِنَ: پس بود (او) از

الْمُغْرَقینَ: غرق شدگان.

سوره هود لغات و مفاهیم قرآن کریم (121)

44 وَ قیلَ یأَرْضُ ابْلَعی ماآءَکِ وَ یسَماآ ءُ اَقْلِعی وَ غیضَ الْماآ ءُ وَ قُضِیَ الاَْمْرُوَاسْتَوَتْ عَلَی الْجُودِیِّ وَ قیلَ بُعْدا لِلْقَوْمِ الظّلِمینَ

وَ قیلَ: و گفته شد:

ص:102

یأَرْضُ: ای زمین!

ابْلَعی مآءَکِ: فروبر آبت را

وَ یسَماآءُ: و ای آسمان!

اَقْلِعی: بازدار، خودداری کن

وَ غیضَ الْماآءُ: و فرو رفت آب

وَ قُضِیَ الاَْمْرُ: و پایان یافت کار

وَاسْتَوَتْ: و برآمد، پهلو گرفت

عَلَی الْجُودِیِّ: بر کوه جودی.

وَ قیلَ بُعْدا: و گفته شد دور باد

لِلْقَوْمِ الظّلِمینَ: قوم ستمگر.

(122) جلد 12 سوره هود

45 وَ نادی نُوحٌ رَبَّهُ فَقالَ رَبِّ اِنَّ ابْنی مِنْ اَهْلی وَ اِنَّ وَعْدَکَ الْحَقُّ وَ اَنْتَ اَحْکَمُ الْحکِمینَ

وَ نادی نُوحٌ: و ندا کرد نوح

رَبَّهُ: پروردگارش را

فَقالَ: پس گفت:

ص:103

رَبِّ: پروردگار من!

اِنَّ ابْنی: همانا پسرم

مِنْ اَهْلی: از خانواده من است

وَ اِنَّ: و به درستی که

وَعْدَکَ: وعده تو

الْحَقُّ: حق است

وَ اَنْتَ اَحْکَمُ: و تو بهترین

الْحکِمینَ: حکم کنندگانی.

سوره هود لغات و مفاهیم قرآن کریم (123)

46 قالَ ینُوحُ اِنَّهُ لَیْسَ مِنْ اَهْلِکَ اِنَّهُ عَمَلٌ غَیْرُ صلِحٍ فَلا تَسْئَلْنِ ما لَیْسَ لَکَ بِه عِلْمٌ اِنّی اَعِظُکَ اَنْ تَکُونَ مِنَ الْجهِلینَ

قالَ: گفت:

ینُوحُ: ای نوح!

اِنَّهُ لَیْسَ: همانا او نیست

مِنْ اَهْلِکَ: از خانواده تو،

ص:104

اِنَّهُ عَمَلٌ: به درستی که او کاری

غَیْرُ صلِحٍ: غیر صالح (می کرد)،

فَلا تَسْئَلْنِ: پس نخواه از من

ما لَیْسَ: چیزی را که نیست

لَکَ بِه: بر تو به آن

عِلْمٌ: علمی،

(124) جلد 12 سوره هود

اِنّی: همانا من

اَعِظُکَ: موعظه می کنم تو را

اَنْ تَکُونَ: که نباشی

مِنَ الْجهِلینَ: از جاهلان.

48 قیلَ ینُوحُ اهْبِطْ بِسَلمٍ مِنّا وَ بَرَکتٍ عَلَیْکَ وَ عَلیآ اُمَمٍ مِمَّنْ مَعَکَ وَ اُمَمٌ سَنُمَتِّعُهُمْ ثُمَّ یَمَسُّهُمْ مِنّا عَذابٌ اَلیمٌ

قیلَ: گفته شد:

ینُوحُ: ای نوح!

ص:105

اهْبِطْ: فرود آی

بِسَلمٍ: با درودی

مِنّا: از جانب ما

وَ بَرَکتٍ: و برکت هایی

سوره هود لغات و مفاهیم قرآن کریم (125)

عَلَیْکَ: برای خودت

وَ عَلی آ اُمَمٍ: و بر امت هایی

مِمَّنْ: از کسانی که

مَعَکَ: همراه تواند،

وَ اُمَمٌ: و امت هایی (نیز هستند که)

سَنُمَتِّعُهُمْ: به زودی بهره مندشان خواهیم نمود

ثُمَّ یَمَسُّهُمْ: سپس می رسد به آن ها

مِنّا عَذابٌ: از ما عذابی

اَلیمٌ: دردناک.

50 وَ اِلی عادٍ اَخاهُمْ هُودا قالَ یقَوْمِ اعْبُدُوا اللّهَ ما لَکُمْ مِنْ اِلهٍ غَیْرُهُ اِنْ اَنْتُمْ اِلاّ مُفْتَرُونَ

ص:106

وَ اِلی: و به سوی

عادٍ: (قوم) عاد

(126) جلد 12 سوره هود

اَخاهُمْ: برادرشان

هُودا: هود را (فرستادیم).

قالَ یقَوْمِ: گفت: ای قوم من!

اعْبُدُوا اللّهَ: بپرستید خدا را

ما لَکُمْ: نیست برای شما

مِنْ اِلهٍ: هیچ معبودی

غَیْرُهُ: غیر از او،

اِنْ اَنْتُمْ: نیستید شما

اِلاّ مُفْتَرُونَ: مگر دروغ می بندید.

51 یقَوْمِ لاآاَسْئَلُکُمْ عَلَیْهِ اَجْرااِنْ اَجْرِیَ اِلاّعَلَی الَّذی فَطَرَنیآ اَفَلا تَعْقِلُونَ

یقَوْمِ: ای قوم من!

لاآ اَسْئَلُکُمْ: نمی خواهم از شما

ص:107

سوره هود لغات و مفاهیم قرآن کریم (127)

عَلَیْهِ اَجْرا: بر آن مزدی،

اِنْ اَجْرِیَ: مزد من نیست

اِلاّ عَلَی الَّذی: مگر بر آن که

فَطَرَنی آ: آفرید مرا،

اَفَلا تَعْقِلُونَ: آیا پس نمی فهمید؟

52 وَ یقَوْمِ اسْتَغْفِرُوا رَبَّکُمْ ثُمَّ تُوبُوآا اِلَیْهِ یُرْسِلِ السَّماآءَ عَلَیْکُمْ مِدْرارا وَ یَزِدْکُمْ قُوَّةً اِلی قُوَّتِکُمْ وَ لا تَتَوَلَّوْا مُجْرِمینَ

وَ یقَوْمِ: و ای قوم من!

اسْتَغْفِرُوا: طلب آمرزش کنید

رَبَّکُمْ: از پروردگارتان،

ثُمَّ: سپس

تُوبُوآا: بازگردید، توبه برید

(128) جلد 12 سوره هود

اِلَیْهِ: به سوی او

یُرْسِلِ: (تا) بفرستد

ص:108

السَّمآءَ عَلَیْکُمْ: (از) آسمان بر شما

مِدْرارا: بارانی فراوانی

وَ یَزِدْکُمْ: و بیفزاید بر شما

قُوَّةً: نیرویی

اِلی قُوَّتِکُمْ: بر نیرویتان

وَ لا تَتَوَلَّوْا: و روی برنگردانید

مُجْرِمینَ: گناهکارانه.

61 وَ اِلی ثَمُودَ اَخاهُمْ صلِحا قالَ یقَوْمِ اعْبُدُوا اللّهَ ما لَکُمْ مِنْ اِلهٍ غَیْرُهُ هُوَ اَنْشَأَکُمْ مِنَ الاَْرْضِ وَ اسْتَعْمَرَکُمْ فیها فَاسْتَغْفِرُوهُ ثُمَّ تُوبُوا اِلَیْهِ اِنَّ رَبّی قَریبٌ مُجیبٌ

سوره هود لغات و مفاهیم قرآن کریم (129)

وَ اِلی ثَمُودَ: و به سوی (قوم) ثمود

اَخاهُمْ: برادرشان

صلِحا: صالح را (فرستادیم).

قالَ یقَوْمِ: گفت: ای قوم من!

ص:109

اعْبُدُوا اللّهَ: پرستش کنید اللّه را

ما لَکُمْ مِنْ: نیست برای شما هیچ

اِلهٍ غَیْرُهُ: معبودی غیر از او.

هُوَ: اوست

اَنْشَأَکُمْ: که آفرید شما را

مِنَ الاَْرْضِ: از زمین

وَ اسْتَعْمَرَکُمْ: و واگذار نمود آبادی آن را به شما

فیها: در آن

فَاسْتَغْفِرُوهُ: پس آمرزش بطلبید از او

ثُمَّ تُوبُوا: سپس بازگردید

(130) جلد 12 سوره هود

اِلَیْهِ: به سوی او،

اِنَّ رَبّی: به درستی که پروردگارم

قَریبٌ: نزدیک

مُجیبٌ: و اجابت کننده است.

62 قالُوا یصالِحُ قَدْ کُنْتَ فینا مَرْجُوّا قَبْلَ هذا

ص:110

اَتَنْهیناآ اَنْ نَعْبُدَ ما یَعْبُدُ ءَاباآؤُنا وَاِنَّنا لَفی شَکٍّ مِمّا تَدْعُوناآ اِلَیْهِ مُریبٍ

قالُوا یصالِحُ: گفتند: ای صالح!

قَدْ کُنْتَ: به تحقیق بودی

فینا مَرْجُوّا: در میان ما (مایه) امید

قَبْلَ هذا: قبل از این،

اَتَنْهینآ: آیا نهی می کنی ما را

اَنْ نَعْبُدَ: که نپرستیم

سوره هود لغات و مفاهیم قرآن کریم (131)

ما: آن چه را که

یَعْبُدُ ءَابآؤُنا: می پرستیدند پدرانمان؟

وَ اِنَّنا لَفی: و همانا ما هر آینه در

شَکٍّ: شک و تردید هستیم

مِمّا تَدْعُونآ: از آن چه می خوانی ما را

اِلَیْهِ: به سوی آن،

مُریبٍ: شک کننده ایم.

ص:111

63 قالَ یقَوْمِ اَرَءَیْتُمْ اِنْ کُنْتُ عَلی بَیِّنَهٍ مِنْ رَبّی وَ ءَاتینی مِنْهُ رَحْمَةً فَمَنْ یَنْصُرُنی مِنَ اللّهِ اِنْ عَصَیْتُهُ فَماتَزیدُونَنی غَیْرَ تَخْسیرٍ

قالَ: گفت:

یقَوْمِ: ای قوم من!

اَرَءَیْتُمْ: آیا دیدید (چه می گویید؟)

(132) جلد 12 سوره هود

اِنْ کُنْتُ: اگر باشم

عَلی بَیِّنَهٍ: بر دلیل روشنی

مِنْ رَبّی: از جانب پروردگارم،

وَ ءَاتینی: و داده باشد به من

مِنْهُ: از جانب خودش

رَحْمَةً: رحمتی،

فَمَنْ: پس چه کسی

یَنْصُرُنی: یاری می کند مرا

مِنَ اللّهِ: در برابر خدا

اِنْ: اگر

ص:112

عَصَیْتُهُ: نافرمانی کنم او را،

فَما تَزیدُونَنی: پس چیزی نمی افزایید بر من

غَیْرَ تَخْسیرٍ: جز خسران و زیان.

سوره هود لغات و مفاهیم قرآن کریم (133)

64 وَ یقَوْمِ هذِه ناقَةُ اللّهِ لَکُمْ ءَایَةً فَذَرُوها تَأْکُلْ فیآاَرْضِ اللّهِ وَ لا تَمَسُّوها بِسُوآءٍ فَیَأْخُذَکُمْ عَذابٌ قَریبٌ

وَ یقَوْمِ: و ای قوم من!

هذِه ناقَةُ: این ناقه

اللّهِ: خداوند است

لَکُمْ: برای شما،

ءَایَةً: نشانه ای است

فَذَرُوها: پس رها کنید، بگذارید او را

تَأْکُلْ: بخورد

فیآ اَرْضِ: در زمین

اللّهِ: خدا

ص:113

وَ لا تَمَسُّوها: و نرسانید او را

بِسُوآءٍ: بدی ای، آزاری،

(134) جلد 12 سوره هود

فَیَأْخُذَکُمْ: پس می گیرد شما را

عَذابٌ: عذابی

قَریبٌ: نزدیک، به زودی.

65 فَعَقَرُوها فَقالَ تَمَتَّعُوا فی دارِکُمْ ثَلثَةَ اَیّامٍ ذلِکَ وَعْدٌ غَیْرُ مَکْذُوبٍ

فَعَقَرُوها: پس کشتند او را، ناقه را

فَقالَ: پس گفت:

تَمَتَّعُوا: بهره مند شوید

فی دارِکُمْ: در خانه تان

ثَلثَةَ اَیّامٍ: سه روز،

ذلِکَ: این

وَعْدٌ: وعده ای است

غَیْرُ مَکْذُوبٍ: که دروغ نخواهد بود.

ص:114

سوره هود لغات و مفاهیم قرآن کریم (135)

66 فَلَمّا جاآءَ اَمْرُنا نَجَّیْنا صلِحا وَ الَّذینَ ءَامَنُوا مَعَهُ بِرَحْمَةٍ مِنّا وَ مِنْ خِزْیِ یَوْمِئِذٍ اِنَّ رَبَّکَ هُوَ الْقَوِیُّ الْعَزیزُ

فَلَمّا جآءَ: پس وقتی که آمد

اَمْرُنا: فرمان ما

نَجَّیْنا: نجات دادیم

صلِحا: صالح را

وَ الَّذینَ: و کسانی را که

ءَامَنُوا: ایمان آوردند

مَعَهُ: با او،

بِرَحْمَةٍ: به رحمتی

مِنّا: از جانب خودمان

وَ مِنْ: و از

(136) جلد 12 سوره هود

خِزْیِ: رسوایی، خواری

یَوْمِئِذٍ: آن روز.

اِنَّ رَبَّکَ: همانا پروردگار تو

هُوَ الْقَوِیُّ: اوست که قوی

ص:115

الْعَزیزُ: و غالب است.

67 وَ اَخَذَ الَّذینَ ظَلَمُوا الصَّیْحَةُ فَاَصْبَحُوا فی دِیرِهِمْ جثِمینَ

وَ اَخَذَ: و گرفت

الَّذینَ: کسانی را که

ظَلَمُوا: ستم کردند

الصَّیْحَةُ: صیحه

فَاَصْبَحُوا: پس صبح کردند

فی دِیرِهِمْ: در دیارشان

سوره هود لغات و مفاهیم قرآن کریم (137)

جثِمینَ: و از پای درآمدند، مُردند.

68 کَأَنْ لَمْ یَغْنَوْا فیهاآ اَلاآ اِنَّ ثَمُودَ کَفَرُوا رَبَّهُمْ اَلا بُعْدا لِّثَمُودَ

کَأَنْ: آن چنان که گویی

لَمْ یَغْنَوْا: ساکن نبودند

ص:116

فیهآ: در آن (دیار).

اَلاآ اِنَّ: آگاه باشید به درستی که

ثَمُودَ: (قوم) ثمود

کَفَرُوا: کفر ورزیدند

رَبَّهُمْ: به پروردگارشان.

اَلا بُعْدا: آگاه باشید دور باد

لِّثَمُودَ: (قوم) ثمود.

(138) جلد 12 سوره هود

84 وَ اِلی مَدْیَنَ اَخاهُمْ شُعَیْبا قالَ یقَوْمِ اعْبُدُوا اللّهَ ما لَکُمْ مِنْ اِلهٍ غَیْرُهُ وَ لاتَنْقُصُوا الْمِکْیالَ وَ الْمیزانَ اِنّیآ اَریکُمْ بِخَیْرٍ وَ اِنّیآ اَخافُ عَلَیْکُمْ عَذابَ یَوْمٍ مُحیطٍ

وَ اِلی مَدْیَنَ: و به سوی مدین

اَخاهُمْ: برادرشان

شُعَیْبا: شعیب را،

قالَ: گفت:

ص:117

یقَوْمِ: ای قوم من!

اعْبُدُوا: بپرستید

اللّهَ: خدا را

ما لَکُمْ: نیست برای شما

مِنْ اِلهٍ: هیچ معبودی

غَیْرُهُ: غیر از او،

سوره هود لغات و مفاهیم قرآن کریم (139)

وَ لا تَنْقُصُوا: و کم نکنید

الْمِکْیالَ: پیمانه

وَ الْمیزانَ: و وزن را،

اِنّی آ: همانا من

اَریکُمْ: می بینم شما را

بِخَیْرٍ: (در وضع) خوبی

وَ اِنّی آ: و همانا من

اَخافُ: می ترسم

عَلَیْکُمْ: بر شما

عَذابَ: از عذاب

ص:118

یَوْمٍ مُحیطٍ: روزی فراگیر.

85 وَ یقَوْمِ اَوْفُواالْمِکْیالَ وَالْمیزانَ بِالْقِسْطِ وَ لا تَبْخَسُوا النّاسَ اَشْیاآءَهُمْ وَ لا تَعْثَوْا

(140) جلد 12 سوره هود

فِی الاَْرْضَ مُفْسِدینَ

وَ یقَوْمِ: و ای قوم من!

اَوْفُوا: وفا کنید، تماما بدهید

الْمِکْیالَ: پیمانه

وَ الْمیزانَ: و وزن را

بِالْقِسْطِ: به عدالت،

وَ لا تَبْخَسُوا: کم نکنید، عیب نگذارید

النّاسَ: از مردم

اَشْیآءَهُمْ: اشیاءشان را،

وَ لا تَعْثَوْا: و کوشش نکنید، غرق در فساد نشوید

فِی الاَْرْضَ: در زمین

مُفْسِدینَ: که فساد کنید.

ص:119

86 بَقِیَّتُ اللّهِ خَیْرٌ لَکُمْ اِنْ کُنْتُمْ مُؤْمِنینَ وَ ماآ اَنَا

سوره هود لغات و مفاهیم قرآن کریم (141)

عَلَیْکُمْ بِحَفیظٍ

بَقِیَّتُ: باقی گذارده

اللّهِ: خداوند

خَیْرٌ لَکُمْ: بهتر است برای شما

اِنْ: اگر

کُنْتُمْ مُؤْمِنینَ: ایمان دارید.

وَ مآ اَنَا: و نیستم من

عَلَیْکُمْ: بر شما

بِحَفیظٍ: حافظ، نگهبان.

87 قالُوا یشُعَیْبُ اَصَلوتُکَ تَأْمُرُکَ اَنْ نَّتْرُکَ ما یَعْبُدُ ءَاباآؤُنا اَوْ اَنْ نَّفْعَلَ فیاَمْوالِنا ما نَشآؤُا اِنَّکَ لاََنْتَ الْحَلیمُ الرَّشیدُ

قالُوا: گفتند:

(142) جلد 12 سوره هود

یشُعَیْبُ: ای شعیب!

ص:120

اَصَلوتُکَ: آیا نمازت

تَأْمُرُکَ: دستور می دهد به تو

اَنْ نَّتْرُکَ: که ترک کنیم ما

ما: آن چه را که

یَعْبُدُ: می پرستند

ءَابآؤُنا: پدرانمان؟

اَوْ اَنْ نَّفْعَلَ: یا انجام ندهیم

فی اَمْوالِنا: در اموالمان

ما: آن چه را که

نَشآؤُا: می خواهیم؟

اِنَّکَ: به درستی که تو

لاََنْتَ: هر آینه تویی

الْحَلیمُ: بردبار

سوره هود لغات و مفاهیم قرآن کریم (143)

الرَّشیدُ: رشید.

88 قالَ یقَوْمِ اَرَءَیْتُمْ اِنْ کُنْتُ عَلی بَیِّنَةٍ مِنْ رَبّی

ص:121

وَ رَزَقَنی مِنْهُ رِزْقا حَسَنا وَ مآ اُریدُ اَنْ اُخالِفَکُمْ اِلی ما اَنْهکُمْ عَنْهُ اِنْ اُریدُ اِلاَّ الاِْصْلحَ ما اسْتَطَعْتُ وَ ماتَوْفیقیآ اِلاّ بِاللّهِ عَلَیْهِ تَوَکَّلْتُ وَ اِلَیْهِ اُنیبُ

قالَ: گفت:

یقَوْمِ: ای قوم من!

اَرَءَیْتُمْ: آیا دیدید؟

اِنْ کُنْتُ: اگر بودم

عَلی بَیِّنَةٍ: بر دلیل روشنی

مِنْ رَبّی: از جانب پروردگارم

وَ رَزَقَنی: و روزی شده باشم

مِنْهُ رِزْقا: از او روزی ای

(144) جلد 12 سوره هود

حَسَنا: نیکو؟

وَ مآ اُریدُ: و نمی خواهم

اَنْ اُخالِفَکُمْ: که مخالفت کنم با شما

اِلی ما: به آن چه

اَنْهکُمْ: نهی می کنم شما را

ص:122

عَنْهُ: از آن،

اِنْ اُریدُ: و نمی خواهم

اِلاَّ الاِْصْلحَ: مگر اصلاح

ما اسْتَطَعْتُ: آن چه را که می توانم،

وَ ما تَوْفیقیآ: و توفیق من نیست

اِلاّ بِاللّهِ: مگر به خدا.

عَلَیْهِ تَوَکَّلْتُ: بر او توکل کردم

وَ اِلَیْهِ: و به سوی او

اُنیبُ: بازمی گردم.

سوره هود لغات و مفاهیم قرآن کریم (145)

89 وَ یقَوْمِ لا یَجْرِ مَنَّکُمْ شِقاآقی اَنْ یُصیبَکُمْ مِثْلُ ماآ اَصابَ قَوْمَ نُوحٍ اَوْ قَوْمَ هُودٍاَوْ قَوْمَ صلِحٍ وَ ما قَوْمُ لُوطٍ مِنْکُمْ بِبَعیدٍ

وَ یقَوْمِ: و ای قوم من!

لا یَجْرِ مَنَّکُمْ: سبب نشود شما

شِقآقی: از مخالفت با من

ص:123

اَنْ یُصیبَکُمْ: این که برسد به شما

مِثْلُ مآ: مانند آن چه که

اَصابَ: رسید

قَوْمَ نُوحٍ: به قوم نوح

اَوْ قَوْمَ هُودٍ: یا قوم هود

اَوْ قَوْمَ صلِحٍ: یا قوم صالح،

وَ ما قَوْمُ لُوطٍ: و نیست قوم لوط

(146) جلد 12 سوره هود

مِنْکُمْ: از شما

بِبَعیدٍ: دور.

90 وَ اسْتَغْفِرُوا رَبَّکُمْ ثُمَّ تُوبُوآا اِلَیْهِ اِنَّ رَبّی رَحیمٌ وَدُودٌ

وَ اسْتَغْفِرُوا: و آمرزش بطلبید

رَبَّکُمْ: از پروردگارتان

ثُمَّ تُوبُوآا: سپس بازگردید

اِلَیْهِ: به سوی او،

ص:124

اِنَّ رَبّی: همانا پروردگار من

رَحیمٌ: مهربان

وَدُودٌ: و دوستدار (بندگان توبه کار است) .

91 قالُوا یشُعَیْبُ ما نَفْقَهُ کَثیرا مِمّا تَقُولُ وَ اِنّا

سوره هود لغات و مفاهیم قرآن کریم (147)

لَنَریکَ فینا ضَعِیفا وَ لَوْلا رَهْطُکَ لَرَجَمْنکَ وَ ماآ اَنْتَ عَلَیْنا بِعَزیزٍ

قالُوا: گفتند:

یشُعَیْبُ: ای شعیب!

ما نَفْقَهُ: نمی فهمیم آن را

کَثیرا: بسیاری

مِمّا: از آن چه را که

تَقُولُ: می گویی،

وَ اِنّا: و همانا ما

لَنَریکَ: می بینیم تو را

فینا: در میان خودمان

ص:125

ضَعِیفا: ناتوان،

وَ لَوْلا رَهْطُکَ: و اگر فامیل تو نبودند

لَرَجَمْنکَ: هر آینه سنگسارت می کردیم،

(148) جلد 12 سوره هود

وَ مآ اَنْتَ: و نیستی تو

عَلَیْنا: در برابر ما

بِعَزیزٍ: گرانقدر، غالب.

92 قالَ یقَوْمِ اَرَهْطیآ اَعَزُّ عَلَیْکُمْ مِنَ اللّهِ وَ اتَّخَذْتُمُوهُ وَرَاآءَکُمْ ظِهْرِیّااِنَ رَبّیبِماتَعْمَلُونَ مُحیطٌ

قالَ یقَوْمِ: گفت: از قوم من!

اَرَهْطیآ: آیا فامیل من

اَعَزُّ: عزیزتر است

عَلَیْکُمْ: بر شما

مِنَ اللّهِ: از خدا

وَ اتَّخَذْتُمُوهُ: و گرفتید او را

وَرَآءَکُمْ: پشت خودتان

ص:126

ظِهْرِیّا: فراموش شده؟

سوره هود لغات و مفاهیم قرآن کریم (149)

اِنَّ: به درستی که

رَبّی: پروردگارم

بِما: به آن چه

تَعْمَلُونَ: انجام می دهید

مُحیطٌ: احاطه دارد.

93 وَ یقَوْمِ اعْمَلُوا عَلی مَکانَتِکُمْ اِنّی عمِلٌ سَوْفَ تَعْلَمُونَ مَنْ یَأْتیهِ عَذابٌ یُخْزیهِ وَ مَنْ هُوَ کذِبٌ وَارْتَقِبُوا اِنّی مَعَکُمْ رَقیبٌ

وَ یقَوْمِ: و ای قوم من!

اعْمَلُوا: انجام دهید

عَلی مَکانَتِکُمْ: بر حسب امکاناتتان

اِنّی: همانا من هم

عمِلٌ: انجام دهنده ام .

(150) جلد 12 سوره هود

سَوْفَ: به زودی

ص:127

تَعْلَمُونَ: خواهید دانست

مَنْ یَأْتیهِ: چه کسی می آیدش

عَذابٌ: عذابی که

یُخْزیهِ: خوار می کند او را

وَ مَنْ: و چه کسی،

هُوَ کذِبٌ: او دروغگوست؟

وَ ارْتَقِبُوا: و مراقب باشید

اِنّی: به درستی که من

مَعَکُمْ: با شما

رَقیبٌ: مراقب هستم.

94 وَ لَمّا جاآءَ اَمْرُنا نَجَّیْنا شُعَیْبا وَ الَّذینَ ءَامَنُوا مَعَهُ بِرَحْمَةٍ مِنّا وَاَخَذَتِ الَّذینَ ظَلَمُوا

سوره هود لغات و مفاهیم قرآن کریم (151)

الصَّیْحَةُ فَاَصْبَحُوا فی دِیارِهِمْ جثِمینَ

وَ لَمّا جآءَ: و هنگامی که آمد

اَمْرُنا: فرمان ما،

ص:128

نَجَّیْنا: نجات دادیم

شُعَیْبا: شعیب را

وَ الَّذینَ: و کسانی را که

ءَامَنُوا: ایمان آوردند

مَعَهُ بِرَحْمَةٍ: با او به رحمتی

مِنّا: از جانب خودمان،

وَ اَخَذَتِ: و گرفت

الَّذینَ: کسانی را که

ظَلَمُوا: ظلم کردند

الصَّیْحَةُ: صیحه،

فَاَصْبَحُوا: پس صبح کردند

(152) جلد 12 سوره هود

فی دِیارِهِمْ: در دیارشان

جثِمینَ: و از پای درآمدند، مردند.

96 وَ لَقَدْ اَرْسَلْنا مُوسی بِایتِنا وَ سُلْطنٍ مُبینٍ

وَ لَقَدْ: و هر آینه به تحقیق

ص:129

اَرْسَلْنا: فرستادیم

مُوسی: موسی را

بِایتِنا: با نشانه هایمان

وَ سُلْطنٍ: و دلیلی، حجّتی

مُبینٍ: آشکار.

97 اِلی فِرْعَوْنَ وَ مَلاَئِه فَاتَّبَعُوآا اَمْرَ فِرْعَوْنَ وَ ماآ اَمْرُ فِرْعُونَ بِرَشیدٍ

اِلی فِرْعَوْنَ: به سوی فرعون

سوره هود لغات و مفاهیم قرآن کریم (153)

وَ مَلاَئِه: و اطرافیانش، اشراف

فَاتَّبَعُوآا: پس پیروی کردند

اَمْرَ: امر

فِرْعَوْنَ: فرعون را،

وَ مآ اَمْرُ: و نبود فرمان

فِرْعُونَ بِرَشیدٍ: فرعون مایه رشد.

ص:130

98 یَقْدُمُ قَوْمَهُ یَوْمَ الْقِیمَةِ فَأَوْرَدَهُمُ النّارَ وَ بِئْسَ الْوِرْدُ الْمَوْرُودُ

یَقْدُمُ: پیشاپیش

قَوْمَهُ: قومش (می رود)

یَوْمَ الْقِیمَةِ: روز قیامت

فَأَوْرَدَهُمُ: پس واردشان کند

النّارَ: در آتش.

(154) جلد 12 سوره هود

وَ بِئْسَ: و چه بد است

الْوِرْدُ الْمَوْرُودُ: آبشخوری که وارد آن شوند.

99 وَاُتْبِعُوا فی هذِهِ لَعْنَةً وَ یَوْمَ الْقِیمَةِ بِئْسَ الرِّفْدُ الْمَرْفُودُ

وَ اُتْبِعُوا: و به دنبال دارند

فی هذِهِ: در این (دنیا)

لَعْنَةً: لعنتی را

وَ یَوْمَ: و روز

ص:131

الْقِیمَةِ: قیامت.

بِئْسَ: چه بد است

الرِّفْدُ الْمَرْفُودُ: عطیه ای، هدیه ای که به آن ها می دهند.

100 ذلِکَ مِنْ اَنْباآءِ الْقُری نَقُصُّهُ عَلَیْکَ مِنْها قاآئِمٌ

سوره هود لغات و مفاهیم قرآن کریم (155)

وَ حَصیدٌ

ذلِکَ: این

مِنْ اَنْبآءِ: از خبرهای

الْقُری: دهکده هاست

نَقُصُّهُ: که قصّه می کنیم آن را

عَلَیْکَ: برایت.

مِنْها: بعضی از آن ها

قاآئِمٌ: به پاست

وَ حَصیدٌ: و (بعضی) درو شده، منقرض شده.

101 وَ ما ظَلَمْنهُمْ وَ لکِنْ ظَلَمُوآا اَنْفُسَهُمْ فَما اَغْنَتْ عَنْهُمْ ءَالِهَتُهُمُ الَّتی یَدْعُونَ مِنْ دوُنِ اللّهِ مِنْ شَیْ ءٍ

ص:132

لَمّا جاآءَ اَمْرُ رَبِّکَ وَ ما زادُوهُمْ غَیْرَ تَتْبیبٍ

وَ ما ظَلَمْنهُمْ: ما ستم نکردیم به آن ها

(156) جلد 12 سوره هود

وَ لکِنْ: ولیکن

ظَلَمُوآا: ستم کردند آن ها

اَنْفُسَهُمْ: به خودشان.

فَما اَغْنَتْ: پس بی نیاز نکرد

عَنْهُمْ ءَالِهَتُهُمُ: از آن ها خدایانشان

الَّتی یَدْعُونَ: که می خواندند

مِنْ دوُنِ اللّهِ: غیر خدا را.

مِنْ شَیْ ءٍ: هیچ چیزی،

لَمّا جآءَ: وقتی که آمد

اَمْرُ: فرمان

رَبِّکَ: پروردگارت.

وَ ما زادُوهُمْ: و نیفزودند به آن ها

غَیْرَ تَتْبیبٍ: غیر از تباهی.

سوره هود لغات و مفاهیم قرآن کریم (157)

102 وَ کَذلِکَ اَخْذُ رَبِّکَ اِذآا اَخَذَ الْقُری وَ هِیَ

ص:133

ظلِمَةٌ اِنَّ اَخْذَهُ اَلیمٌ شَدیدٌ

وَ کَذلِکَ: و این چنین است

اَخْذُ: گرفتن، مؤاخذه کردن

رَبِّکَ: پروردگارت

اِذآا: وقتی که

اَخَذَ: بگیرد، مؤاخذه کند

الْقُری: دهکده ها را

وَ هِیَ ظلِمَةٌ: و آن ها ظالم باشند.

اِنَّ اَخْذَهُ: همانا مؤاخذه او

اَلیمٌ: دردناک

شَدیدٌ: و سخت است.

103 اِنَّ فی ذلِکَ لاَیَةً لِمَنْ خافَ عَذابَ الاْخِرَةِ ذلِکَ

(158) جلد 12 سوره هود

یَوْمٌ مَجْمُوعٌ لَهُ النّاسُ وَ ذلِکَ یَوْمٌ مَشْهُودٌ

اِنَّ فی: به درستی که در

ذلِکَ: این

لاَیَةً: هر آینه نشانه ای است

ص:134

لِمَنْ خافَ: برای کسی که بترسد

عَذابَ: از عذاب

الاْخِرَةِ: آخرت.

ذلِکَ یَوْمٌ: آن روزی که

مَجْمُوعٌ: جمع شوند

لَهُ النّاسُ: برای آن، مردم

وَ ذلِکَ: و آن

یَوْمٌ: روزی است که (همه)

مَشْهُودٌ: مشاهده می کنند.

سوره هود لغات و مفاهیم قرآن کریم (159)

104 وَ ما نُؤَخِّرُهُ اِلاّ لاَِجَلٍ مَعْدُودٍ

وَ ما نُؤَخِّرُهُ: و تأخیر نمی اندازیم آن را

اِلاّ لاَِجَلٍ: مگر تا زمان

مَعْدُودٍ: محدودی، معینّی.

105 یَوْمَ یَأْتِ لا تَکَلَّمُ نَفْسٌ اِلاّ بِاِذْنِه فَمِنْهُمْ شَقِیٌّ وَ سَعیدٌ

ص:135

یَوْمَ یَأْتِ: (آن) روز که بیاید

لا تَکَلَّمُ: سخن نمی گوید

نَفْسٌ: کسی، شخصی

اِلاّ بِاِذْنِه: مگر به اجازه او.

فَمِنْهُمْ: پس بعضی از آن ها

شَقِیٌّ: شقاوتمندند

وَ سَعیدٌ: و (بعضی) سعادتمند.

(160) جلد 12 سوره هود

106 فَاَمَّا الَّذینَ شَقُوا فَفِی النّارِ لَهُمْ فیها زَفیرٌ وَ شَهیقٌ

فَاَمَّا الَّذینَ: پس اما کسانی که

شَقُوا: شقی، بدبخت هستند

فَفِی النّارِ: پس در آتشند

لَهُمْ فیها: برای آن هاست در آن

زَفیرٌ: فروبردن نفس، دم

وَ شَهیقٌ: و بیرون دادن نفس، بازدم

ص:136

107 خلِدینَ فیها مادامَتِ السَّمواتُ وَ الاَْرْضُ اِلاّ ما شاآءَ رَبُّکَ اِنَّ رَبَّکَ فَعّالٌ لِما یُریدُ

خلِدینَ فیها: جاودانند در آن

مادامَتِ: مادامی که

سوره هود لغات و مفاهیم قرآن کریم (161)

السَّمواتُ: آسمان ها

وَ الاَْرْضُ: و زمین (برپاست)

اِلاّ ما شآءَ: مگر آن که بخواهد،

رَبُّکَ: پروردگار تو.

اِنَّ رَبَّکَ: همانا پروردگارت

فَعّالٌ: انجام دهنده است

لِما یُریدُ: بر آن چه اراده کند.

108 وَ اَمَّا الَّذینَ سُعِدُوا فَفِی الْجَنَّةِ خلِدینَ فیها مادامَتِ السَّمواتُ وَالاَْرْضُ اِلاّماشاآءَ رَبُّکَ عَطاءً غَیْرَ مَجْذُوذٍ

وَ اَمَّا الَّذینَ: و اما کسانی که

سُعِدُوا: سعادتمند هستند

ص:137

فَفِی الْجَنَّةِ: پس در بهشتند.

(162) جلد 12 سوره هود

خلِدینَ فیها: جاودانند در آن

مادامَتِ: مادامی که

السَّمواتُ: آسمان ها

وَالاَْرْضُ: و زمین (برپاست)

اِلاّ ما: مگر آن که، مگر آن چه

شآءَ رَبُّکَ: بخواهد پروردگارت.

عَطاءً: بخششی است

غَیْرَ مَجْذُوذٍ: قطع نشدنی.

111 وَ اِنَّ کُلاًّ لَمّا لَیُوَفِّیَنَّهُمْ رَبُّکَ اَعْملَهُمْ اِنَّهُ بِما یَعْمَلُونَ خَبیرٌ

وَ اِنَّ: و به درستی که

کُلاًّ: همگی را

لَمّا لَیُوَفِّیَنَّهُمْ: البته به طور کامل به آن ها می دهد

سوره هود لغات و مفاهیم قرآن کریم (163)

رَبُّکَ: پروردگارت

اَعْملَهُمْ: اعمالشان را.

ص:138

اِنَّهُ بِما: همانا او به آن چه

یَعْمَلُونَ: انجام می دهند

خَبیرٌ: آگاه است.

112 فَاسْتَقِمْ کَماآ اُمِرْتَ وَ مَنْ تابَ مَعَکَ وَلاتَطْغَوْا اِنَّهُ بِماتَعْمَلُونَ بَصیرٌ

فَاسْتَقِمْ: پس استقامت کن

کَمآ: همچنان که

اُمِرْتَ: فرمان یافته ای

وَ مَنْ: و کسانی که

تابَ: به سوی خدا آمده اند

مَعَکَ: با تو

(164) جلد 12 سوره هود

وَ لا تَطْغَوْا: و طغیان نکنید.

اِنَّهُ بِما: همانا او به آن چه

تَعْمَلُونَ: انجام می دهید

بَصیرٌ: بیناست.

ص:139

113 وَ لا تَرْکَنُوآا اِلَی الَّذینَ ظَلَمُوا فَتَمَسَّکُمُ النّارُ وَ ما لَکُمْ مِنْ دُونِ اللّهِ مِنْ اَوْلِیاآءَثُمَّ لا تُنْصَرُونَ

وَ لا تَرْکَنُوآا: و متمایل نشوید

اِلَی الَّذینَ: به سوی کسانی که

ظَلَمُوا: ظلم کردند،

فَتَمَسَّکُمُ: پس فرومی گیرد شما را

النّارُ: آتش

وَ ما لَکُمْ: و نیست برای شما

مِنْ دُونِ: غیر از

سوره هود لغات و مفاهیم قرآن کریم (165)

اللّهِ: خدا

مِنْ اَوْلِیآءَ: هیچ سرپرستی

ثُمَّ: سپس

لا تُنْصَرُونَ: یاری نمی شوید.

114 وَ اَقِمِ الصَّلوةَ طَرَفَیِ النَّهارِ وَ زُلَفا مِنَ الَّیْلِ اِنَّ الْحَسَنتِ یُذْهِبْنَ السَّیِّئاتِ ذلِکَ ذِکْری لِلذّاکِرینَ

وَ اَقِمِ: و به پادار

ص:140

الصَّلوةَ: نماز را

طَرَفَیِ النَّهارِ: در دو طرف

وَ زُلَفا: و پاسی، اوایل

مِنَ الَّیْلِ: از شب.

اِنَّ: به درستی که

الْحَسَنتِ: نیکی ها، خوبی ها

(166) جلد 12 سوره هود

یُذْهِبْنَ: می بَرَد

السَّیِّئاتِ: بدی ها را،

ذلِکَ: آن

ذِکْری: تذکّری است

لِلذّاکِرینَ: برای متذکّرین.

115 وَ اصْبِرْ فَاِنَّ اللّهَ لا یُضیعُ اَجْرَ الْمُحْسِنینَ

وَ اصْبِرْ: و صبر کن

فَاِنَّ اللّهَ: پس همانا خدا

لا یُضیعُ: ضایع نمی کند

ص:141

اَجْرَ الْمُحْسِنینَ: پاداش نیکوکاران را.

116 فَلَوْلا کانَ مِنَ الْقُرُونِ مِنْ قَبْلِکُمْ أُولُوا بَقِیَّةٍ یَنْهَوْنَ عَنِ الْفَسادِ فِی الاَْرْضِ اِلاّقَلیلاً مِمَّنْ اَنْجَیْنا

سوره هود لغات و مفاهیم قرآن کریم (167)

مِنْهُمْ وَاتَّبَعَ الَّذینَ ظَلَمُوا ما اُتْرِفُوا فیهِ وَ کانُوا مُجْرِمینَ

فَلَوْلا کانَ: پس چرا نبود

مِنَ الْقُرُونِ: از نسل های، اقوام

مِنْ قَبْلِکُمْ: قبل از شما

أُولُوا: صاحبان

بَقِیَّةٍ: خرد، قدرت

یَنْهَوْنَ: که نهی کنند

عَنِ الْفَسادِ: از فساد

فِی الاَْرْضِ: در زمین؟

اِلاّ قَلیلاً: مگر کمی

مِمَّنْ: از کسانی که

ص:142

اَنْجَیْنا: نجات دادیم ما

مِنْهُمْ: از آن ها.

(168) جلد 12 سوره هود

وَ اتَّبَعَ: و پیروی کردند

الَّذینَ ظَلَمُوا: کسانی که ظلم کردند

ما: آن چه را که

اُتْرِفُوا: مایه خوشگذرانی و مال اندوزی بود

فیهِ وَ کانُوا: در آن و بودند از

مُجْرِمینَ: گناهکاران.

117 وَ ما کانَ رَبُّکَ لِیُهْلِکَ الْقُری بِظُلْمٍ وَ اَهْلُها مُصْلِحُونَ

وَ ما کانَ: و چنین نبود

رَبُّکَ: پروردگارت

لِیُهْلِکَ: تا هلاک کند

الْقُری: دهکده ها، آبادی ها را

بِظُلْمٍ وَ اَهْلُها: به ظلم، و آبادی ها را

ص:143

سوره هود لغات و مفاهیم قرآن کریم (169)

مُصْلِحُونَ: (اگر) اصلاح گر بودند.

118 وَ لَوْ شاآءَ رَبُّکَ لَجَعَلَ النّاسَ اُمَّةً واحِدَةً وَ لا یَزالُونَ مُخْتَلِفینَ

وَ لَوْ شآءَ: و اگر خواسته بود

رَبُّکَ: پروردگارت

لَجَعَلَ: هر آینه قرار داده بود

النّاسَ: مردم را

اُمَّةً واحِدَةً: یک امت

وَ لا یَزالُونَ: (ولی) پیوسته، همواره

مُخْتَلِفینَ: مختلفند.

119 اِلاّ مَنْ رَحِمَ رَبُّکَ وَ لِذلِکَ خَلَقَهُمْ وَ تَمَّتْ کَلِمَةُ رَبِّکَ لاََمْلَأَنَّ جَهَنَّمَ مِنَ الْجِنَّةِ وَ النّاسِ اَجْمَعینَ

(170) جلد 12 سوره هود

اِلاّ: مگر

مَنْ: کسانی که

ص:144

رَحِمَ: رحم کند

رَبُّکَ: پروردگارت

وَ لِذلِکَ: و برای آن (رحمت)

خَلَقَهُمْ: خلقشان کرد.

وَ تَمَّتْ: و تمام و قطعی است

کَلِمَةُ: کلمه، سخن

رَبِّکَ: پروردگارت

لاََمْلَأَنَّ: هر آینه پُر می کنم

جَهَنَّمَ: جهنّم را

مِنَ الْجِنَّةِ: از جنّ

وَ النّاسِ: و انس، مردم

اَجْمَعینَ: همگی،

سوره هود لغات و مفاهیم قرآن کریم (171)

120 وَ کُلاًّ نَقُصُّ عَلَیْکَ مِنْ اَنْباآءِ الرُّسُلِ ما نُثَبِّتُ بِه فُؤادَکَ وَ جاءَکَ فی هذِهِ الْحَقُّ وَ مَوْعِظَةٌ وَ ذِکْری لِلْمُؤْمِنینَ

ص:145

وَ کُلاًّ: و همه را

نَقُصُّ: قصّه می کنیم

عَلَیْکَ: برای تو

مِنْ اَنْبآءِ: از اخبار

الرُّسُلِ: پیامبران

ما نُثَبِّتُ: تا استوار سازیم

بِه فُؤادَکَ: به آن دلت را،

وَ جاءَکَ: و آمده تو را

فی هذِهِ: در این (قصّه ها)

الْحَقُّ: حق

(172) جلد 12 سوره هود

وَ مَوْعِظَةٌ: و پندی

وَ ذِکْری: و یادی است

لِلْمُؤْمِنینَ: برای مؤمنان.

سوره هود لغات و مفاهیم قرآن کریم (173)

ص:146

مِنّا: از ما

وَ نَحْنُ: و ما (در حالی که ما)

عُصْبَةٌ: نیرومندتریم

اِنَّ اَبانا: به درستی که پدر ما

لَفی ضَللٍ: هر آینه در گمراهی

مُبینٍ: آشکار است.

9 اُقْتُلُوا یُوسُفَ اَوِ اطْرَحُوهُ اَرْضا یَخْلُ لَکُمْ وَجْهُ اَبیکُمْ وَ تَکُونُوا مِنْ بَعْدِهقَوْما صالِحینَ

اُقْتُلُوا یُوسُفَ: بکُشید یوسف را

اَوِ اطْرَحُوهُ: یا بیفکید او را

اَرْضا: به سرزمینی دور

سوره یوسف لغات و مفاهیم قرآن کریم (175)

یَخْلُ لَکُمْ: تا معطوف شما شود

وَجْهُ اَبیکُمْ: توجه پدرتان

وَ تَکُونُوا: و باشید

مِنْ بَعْدِه: از بعد آن

ص:148

قَوْما: قومی

صالِحینَ: شایسته.

10 قالَ قاآئِلٌ مِنْهُمْ لا تَقْتُلُوا یُوسُفَ وَ اَلْقُوهُ فی غَیبَتِ الْجُبِّ یَلْتَقِطْهُ بَعْضُ السَّیّارَةِ اِنْ کُنْتُمْ فعِلینَ

قالَ: گفت:

قآئِلٌ: گوینده ای

مِنْهُمْ: از آن ها

لا تَقْتُلُوا: نکشید

(176) جلد 12 سوره یوسف

یُوسُفَ: یوسف را

وَ اَلْقُوهُ: و بیاندازید او را

فی غَیبَتِ: در قعر

الْجُبِّ: چاه

یَلْتَقِطْهُ: بگیرند او را

بَعْضُ: بعضی از

ص:149

السَّیّارَةِ: قافله ها، کاروان ها

اِنْ کُنْتُمْ: اگر هستید

فعِلینَ: انجام دهندگان.

11 قالُوا یآأَبانا مالَکَ لا تَأْمَنّا عَلی یُوسُفَ وَ اِنّا لَهُ لَنصِحُونَ

قالُوا: گفتند:

یآأَبانا: ای پدر ما!

سوره یوسف لغات و مفاهیم قرآن کریم (177)

مالَکَ: برای چه تو، چرا تو

لا تَأْمَنّا: امین نمی دانی ما را

عَلی یُوسُفَ: درباره یوسف؟

وَ اِنّا لَهُ: و به درستی که ما بر او

لَنصِحُونَ: از خیرخواهانیم.

12 اَرْسِلْهُ مَعَنا غَدَا یَرْتَعْ وَ یَلْعَبْ وَ اِنّا لَهُ لَحفِظُونَ

ص:150

اَرْسِلْهُ: بفرست او را

مَعَنا غَدَا: با ما فردا

یَرْتَعْ: (در مرتع) بگردد

وَ یَلْعَبْ: و بازی کند

وَ اِنّا لَهُ: و همانا ما بر او

لَحفِظُونَ: هر آینه حافظ و نگهبانیم.

(178) جلد 12 سوره یوسف

13 قالَ اِنّی لَیَحْزُنُنیآ اَنْ تَذْهَبُوا بِه وَ اَخافُ اَنْ یَأْکُلَهُ الذِّئْبُ وَ اَنْتُمْ عَنْهُ غفِلُونَ

قالَ اِنّی: گفت: همانا من

لَیَحْزُنُنیآ: هر آینه محزون می کند مرا

اَنْ تَذْهَبُوا بِه: که ببرید او را

وَ اَخافُ: و می ترسم

اَنْ یَأْکُلَهُ: که بخورد او را

الذِّئْبُ: گرگ

وَ اَنْتُمْ عَنْهُ: و شما از او

غفِلُونَ: غافل باشید.

ص:151

14 قالُوا لَئِنْ اَکَلَهُ الذِّئْبُ وَ نَحْنُ عُصْبَةٌ اِنّا اِذا لَخسِرُونَ

قالُوا لَئِنْ: گفتند: هر آینه اگر

سوره یوسف لغات و مفاهیم قرآن کریم (179)

اَکَلَهُ الذِّئْبُ: بخورد او را گرگ،

وَ نَحْنُ: در حالی که ما

عُصْبَةٌ: نیرومندیم

اِنّا: همانا ما

اِذا: در آن هنگام

لَخسِرُونَ: هر آینه از زیانکاران (خواهیم بود).

15 فَلَمّا ذَهَبُوا بِه وَ اَجْمَعُوآا اَنْ یَجْعَلُوهُ فی غَیبَتِ الْجُبِّ وَ اَوْحَیْناآاِلَیْهِ لَتُنَبِّئَنَّهُمْ بِأَمْرِهِمْ هذا وَ هُمْ لا یَشْعُرُونَ

فَلَمّا: پس وقتی که

ذَهَبُوا بِه: بردند او را

وَ اَجْمَعُوآا: و جمع کردند، تصمیم گرفتند

اَنْ یَجْعَلُوهُ: که قرار دهندش

(180) جلد 12 سوره یوسف

ص:152

فی غَیبَتِ: در قعر

الْجُبِّ: چاه،

وَ اَوْحَیْنآ: و وحی نمودیم ما

اِلَیْهِ: به او

لَتُنَبِّئَنَّهُمْ: هر آینه باخبر می کنی آن ها را

بِأَمْرِهِمْ هذا: از این کارشان

وَ هُمْ: در حالی که آن ها

لا یَشْعُرُونَ: نمی دانند، ادراک نمی کنند.

16 وَ جاءُوآ أَباهُمْ عِشاآءً یَبْکُونَ

وَ جاءُوآ: و آمدند

أَباهُمْ: (نزد) پدرشان

عِشآءً: شبانگاه

یَبْکُونَ: در حالی که گریه می کردند.

سوره یوسف لغات و مفاهیم قرآن کریم (181)

17 قالُوا یاَباناآ اِنّا ذَهَبْنا نَسْتَبِقُ وَ تَرَکْنا یُوسُفَ عِنْدَ مَتعِنا فَأَکَلَهُ الذِّئْبُ وَ ماآ اَنْتَ بِمُؤْمِنٍ

ص:153

لَنا وَ لَوْ کُنّا صدِقینَ

قالُوا: گفتند:

یاَبانآ: ای پدر ما!

اِنّا: به درستی که ما

ذَهَبْنا: رفتیم

نَسْتَبِقُ: که مسابقه دهیم

وَ تَرَکْنا: و ترک نمودیم، گذاشتیم

یُوسُفَ: یوسف را

عِنْدَ: نزد

مَتعِنا: اثاثیه مان

فَأَکَلَهُ: پس خورد او را

(182) جلد 12 سوره یوسف

الذِّئْبُ: گرگ.

وَ مآ اَنْتَ: و نیستی تو

بِمُؤْمِنٍ: مؤمن

لَنا وَ لَوْ: به ما و اگر چه

کُنّا: باشیم

صدِقینَ: راستگو.

ص:154

18 وَ جاءُوآ عَلی قَمیصِه بِدَمٍ کَذِبٍ قالَ بَلْ سَوَّلَتْ لَکُمْ اَنْفُسُکُمْ اَمْرا فَصَبْرٌ جَمیلٌ وَ اللّهُ الْمُسْتَعانُ عَلی ما تَصِفُونَ

وَ جاءُوآ: و آوردند

عَلی قَمیصِه: بر پیراهنش

بِدَمٍ: خونی

کَذِبٍ: دروغین.

قالَ: گفت:

سوره یوسف لغات و مفاهیم قرآن کریم (183)

بَلْ: (چنین نیست) بلکه

سَوَّلَتْ: زیبا آراسته

لَکُمْ: برای شما

اَنْفُسُکُمْ: (هوس های) نفسانی شما

اَمْرا: کاری را،

فَصَبْرٌ: پس صبری

جَمیلٌ: زیبا، نیکو یابد.

وَ اللّهُ: و خداوند است

الْمُسْتَعانُ: کمک کار، یاری خواسته شده

ص:155

عَلی ما: بر آن چه

تَصِفُونَ: وصف می کنید.

19 وَ جاآءَتْ سَیّارَةٌ فَاَرْسَلُوا وارِدَهُمْ فَأَدْلی دَلْوَهُ قالَ یبُشْری هذا غُلمٌ وَ اَسَرُّوهُ بِضعَةً وَ اللّهُ

(184) جلد 12 سوره یوسف

عَلیمٌ بِما یَعْمَلُونَ

وَ جآءَتْ: و آمد

سَیّارَةٌ: کاروانی، قافله ای،

فَاَرْسَلُوا: پس فرستادند

وارِدَهُمْ: آب آورشان را

فَأَدْلی: پس انداخت

دَلْوَهُ: دلوش را، سطلش را،

قالَ: گفت:

یبُشْری: ای مژده!

هذا: این

غُلمٌ: غلامی است

وَ اَسَرُّوهُ: و پنهان داشتند او را

ص:156

بِضعَةً: به عنوان سرمایه، کالا

وَ اللّهُ: و خداوند

سوره یوسف لغات و مفاهیم قرآن کریم (185)

عَلیمٌ: آگاه بود

بِما یَعْمَلُونَ: به آن چه انجام می دادند.

20 وَ شَرَوْهُ بِثَمَنٍ بَخْسٍ دَراهِمَ مَعْدُودَةٍ وَ کانُوا فیهِ مِنَ الزّاهِدینَ

وَ شَرَوْهُ: و فروختند او را

بِثَمَنٍ: به بهایی

بَخْسٍ: کم، ناچیز

دَراهِمَ: درهم هایی

مَعْدُودَةٍ: معدود

وَ کانُوا: و بودند

فیهِ: در آن

مِنَ الزّاهِدینَ: از بی رغبتان.

(186) جلد 12 سوره یوسف

«پایان جزء 12»

سوره یوسف لغات و مفاهیم قرآن کریم (187)

ص:157

55 قالَ اجْعَلْنی عَلی خَزائِنِ الاَْرْضِ اِنّی حَفیظٌ عَلیمٌ

قالَ: (یوسف) گفت:

اجْعَلْنی: قرار بده مرا

عَلی خَزائِنِ: بر خزینه های

الاَْرْضِ: (این) سرزمین،

اِنّی: به درستی که من

حَفیظٌ: نگهدارنده

عَلیمٌ: دانایم.

56 وَ کَذلِکَ مَکَّنّا لِیُوسُفَ فِی الاَْرْضِ یَتَبَوَّأُ مِنْها حَیْثُ یَشاءُ نُصیبُ بِرَحْمَتِنا مَنْ نَشاءُ وَ لا نُضیعُ اَجْرَ الْمُحْسِنینَ

وَ کَذلِکَ: و این چنین

(188) جلد 13 سوره یوسف

مَکَّنّا: تمکّن دادیم ما، قدرت دادیم

لِیُوسُفَ: به یوسف

ص:158

فِی الاَْرْضِ: در (آن) سرزمین

یَتَبَوَّأُ: تا مقام گیرد، جای گیرد

مِنْها حَیْثُ: در آن هر کجا

یَشاءُ: بخواهد.

نُصیبُ: می رسانیم

بِرَحْمَتِنا: به رحمتمان

مَنْ نَشاءُ: هر که را بخواهیم

وَ لا نُضیعُ: و ضایع نمی کنیم

اَجْرَ: پاداش

الْمُحْسِنینَ: نیکوکاران را.

57 وَ لَأَجْرُ الاْخِرَةِ خَیْرٌ لِلَّذینَ ءَامَنُوا

سوره یوسف لغات و مفاهیم قرآن کریم (189)

وَ کانُوا یَتَّقُونَ

وَ لَأَجْرُ: و هر آینه پاداش

الاْخِرَةِ: آخرت

خَیْرٌ: بهتر است

ص:159

لِلَّذینَ: برای کسانی که

ءَامَنُوا: ایمان آوردند

وَ کانُوا یَتَّقُونَ: و پرهیزکاری می کردند.

105 وَ کَأَیِّنْ مِنْ ءَایَةٍ فِی السَّمواتِ وَ الاَْرْضِ یَمُرُّونَ عَلَیْها وَ هُمْ عَنْها مُعْرِضُونَ

وَ کَأَیِّنْ: و چه بسیار

مِنْ ءَایَةٍ: از نشانه ای

فِی السَّمواتِ: در آسمان ها

وَ الاَْرْضِ: و زمین،

(190) جلد 13 سوره یوسف

یَمُرُّونَ: که می گذرند

عَلَیْها: بر آن

وَ هُمْ عَنْها: درحالی که آن ها از آن

مُعْرِضُونَ: روی گردانند.

106 وَ ما یُؤْمِنُ اَکْثَرُهُمْ بِاللّهِ اِلاّ وَ هُمْ مُشْرِکُونَ

ص:160

وَ ما یُؤْمِنُ: و ایمان نمی آورند

اَکْثَرُهُمْ: بیشترشان

بِاللّهِ: به خدا

اِلاّ: مگر،

وَ هُمْ: در حالی که آن ها

مُشْرِکُونَ: مشرکند.

سوره یوسف لغات و مفاهیم قرآن کریم (191)

(192) جلد 13 سوره یوسف

ص:161

لا یُؤْمِنُونَ: ایمان نمی آورند.

2 اَللّهُ الَّذی رَفَعَ السَّمواتِ بِغَیْرِ عَمَدٍ تَرَوْنَها ثُمَّ اسْتَوی عَلَی الْعَرْشِ وَ سَخَّرَ الشَّمْسَ وَ الْقَمَرَ کُلٌّ یَجْری لاَِجَلٍ مُسَمًّی یُدَبِّرُ الاَْمْرَ یُفَصِّلُ الاْیاتِ لَعَلَّکُمْ بِلِقاءِ رَبِّکُمْ تُوقِنُونَ

اَللّهُ: خداوند است

الَّذی رَفَعَ: که برافراشته، بالا برده

السَّمواتِ: آسمان ها را

بِغَیْرِ عَمَدٍ: بدون ستونی که

تَرَوْنَها: ببینید آن را،

ثُمَّ اسْتَوی: سپس پرداخت

(194) جلد 13 سوره رعد

عَلَی الْعَرْشِ: به عرش،

وَ سَخَّرَ: و مسخّر ساخت

الشَّمْسَ: خورشید

وَ الْقَمَرَ: و ماه را،

ص:163

کُلٌّ یَجْری: که هر یک سیر می کند

لاَِجَلٍ مُسَمًّی: تا زمان معیّنی

یُدَبِّرُ: تدبیر می کند

الاَْمْرَ: کار را

یُفَصِّلُ: توضیح می دهد، تشریح می کند

الاْیاتِ: آیات را

لَعَلَّکُمْ: شاید شما

بِلِقاءِ: به دیدار

رَبِّکُمْ: پروردگارتان

تُوقِنُونَ: یقین پیدا کنید.

سوره رعد لغات و مفاهیم قرآن کریم (195)

3 وَ هُوَ الَّذی مَدَّ الاَْرْضَ وَ جَعَلَ فیها رَواسِیَ وَ اَنْهرا وَ مِنْ کُلِّ الثَّمَراتِ جَعَلَ فیها زَوْجَیْنِ اثْنَیْنِ یُغْشِی الَّیْلَ النَّهارَ اِنَّ فیذلِکَ لاَیاتٍ لِقَوْمٍ یَتَفَکَّرُونَ

وَ هُوَ الَّذی: و او کسی است که

مَدَّ الاَْرْضَ: گسترد زمین را

ص:164

وَ جَعَلَ فیها: و قرار داد در آن

رَواسِیَ: کوه ها

وَ اَنْهرا: و نهرهایی،

وَ مِنْ کُلِّ: و از تمام

الثَّمَراتِ: میوه ها

جَعَلَ فیها: قرار داد در آن

زَوْجَیْنِ اثْنَیْنِ: دو جفت، دو صنف.

یُغْشِی: می پوشاند

(196) جلد 13 سوره رعد

الَّیْلَ النَّهارَ: شب را به روز.

اِنَّ: به درستی که

فی ذلِکَ: در این

لاَیاتٍ: هر آینه آیاتی است

لِقَوْمٍ: برای قومی که

یَتَفَکَّرُونَ: تفکّر می کنند.

4 وَ فِی الاَْرْضِ قِطَعٌ مُتَجوِراتٌ وَ جَنّتٌ

ص:165

مِنْ اَعْنبٍ وَ زَرْعٌ وَ نَخیلٌ صِنْوانٌ وَ غَیْرُ صِنْوانٍ یُسْقی بِماءٍ واحِدٍ وَ نُفَضِّلُ بَعْضَها عَلی بَعْضٍ فِی الاُْکُلِ اِنَّ فی ذلِکَ لاَیاتٍ لِقَوْمٍ یَعْقِلُونَ

وَ فِی الاَْرْضِ: و در زمین

قِطَعٌ: قطعه هایی

مُتَجوِراتٌ: در کنار هم هستند

سوره رعد لغات و مفاهیم قرآن کریم (197)

وَ جَنّتٌ: و باغ هایی

مِنْ اَعْنبٍ: از انگورها

وَ زَرْعٌ: و زراعت

وَ نَخیلٌ: و خرماها

صِنْوانٌ: از یک ریشه

وَ غَیْرُ صِنْوانٍ: و غیر یک ریشه

یُسْقی: که سیراب می شوند

بِماءٍ واحِدٍ: از یک آب،

وَ نُفَضِّلُ: و برتری می دهیم

بَعْضَها: بعضی از آن را

ص:166

عَلی بَعْضٍ: بر بعضی دیگر

فِی الاُْکُلِ: در خوراکی، میوه،

اِنَّ: همانا

فی ذلِکَ: در این

(198) جلد 13 سوره رعد

لاَیاتٍ:: هر آینه نشانه هایی است

لِقَوْمٍ: برای قومی که

یَعْقِلُونَ: تعقّل می کنند.

11 لَهُ مُعَقِّبتٌ مِنْ بَیْنِ یَدَیْهِ وَ مِنْ خَلْفِه یَحْفَظُونَهُ مِنْ اَمْرِ اللّهِ اِنَّ اللّهَ لا یُغَیِّرُ ما بِقَوْمٍ حَتّی یُغَیِّرُوا ما بِأَنْفُسِهِمْ وَ اِذا اَرادَ اللّهُ بِقَوْمٍ سُوءً فَلا مَرَدَّ لَهُ وَ ما لَهُمْ مِنْ دُونِه مِنْ والٍ

لَهُ: برای او

مُعَقِّبتٌ: فرشتگان تعقیب کننده است

مِنْ بَیْنِ یَدَیْهِ: از پیش رویش

وَ مِنْ خَلْفِه: و از پشت سرش

ص:167

یَحْفَظُونَهُ: که محافظت می کنند او را

مِنْ اَمْرِ: از امر

سوره رعد لغات و مفاهیم قرآن کریم (199)

اللّهِ: خداوند.

اِنَّ اللّهَ: به درستی که خدا

لا یُغَیِّرُ: تغییر نمی دهد

ما بِقَوْمٍ: سرنوشت هیچ قومی را

حَتّی یُغَیِّرُوا: تا تغییر دهند

ما: آن چه را

بِأَنْفُسِهِمْ: در خودشان است.

وَ اِذا: و هنگامی که

اَرادَ: اراده کند

اللّهُ: خداوند

بِقَوْمٍ سُوءً: به قومی بدی را

فَلا مَرَدَّ: پس جلوگیر ندارد

لَهُ: بر او

وَ ما لَهُمْ: و نیست برای آن ها

(200) جلد 13 سوره رعد

ص:168

مِنْ دُونِه: غیر از او

مِنْ والٍ: هیچ سرپرستی.

12 هُوَ الَّذی یُریکُمُ الْبَرْقَ خَوْفا وَ طَمَعا وَ یُنْشِی ءُ السَّحابَ الثِّقالَ

هُوَ الَّذی: او کسی است که

یُریکُمُ: نشان می دهد به شما

الْبَرْقَ: برق را

خَوْفا: که هم مایه ترس است

وَ طَمَعا: و هم مایه امید

وَ یُنْشِی ءُ: و ایجاد می کند

السَّحابَ: ابرهای

الثِّقالَ: سنگین را.

سوره رعد لغات و مفاهیم قرآن کریم (201)

13 وَ یُسَبِّحُ الرَّعْدُ بِحَمْدِه وَ الْمَلئِکَةُ مِنْ خیفَتِه وَ یُرْسِلُ الصَّوعِقَ فَیُصیبُ بِها مَنْ یَشاءُ

ص:169

وَ هُمْ یُجدِلُونَ فِی اللّهِ وَ هُوَ شَدیدُ الْمِحالِ

وَ یُسَبِّحُ: و تسبیح می کند

الرَّعْدُ: رعد

بِحَمْدِه: به ستایش او

وَ الْمَلئِکَةُ: و فرشتگان

مِنْ خیفَتِه: از بیم او

وَ یُرْسِلُ: و می فرستد

الصَّوعِقَ: صاعقه ها را،

فَیُصیبُ بِها: پس گرفتار می کند به آن

مَنْ یَشاءُ: هر کس را بخواهد،

وَ هُمْ یُجدِلُونَ: و آنها مجادله می کنند

فِی اللّهِ: درباره خدا

(202) جلد 13 سوره رعد

وَ هُوَ: و او

شَدیدُ: سخت

الْمِحالِ: انتقام است.

ص:170

14 لَهُ دَعْوَةُ الْحَقِّ وَ الَّذینَ یَدْعُونَ مِنْ دُونِه لا یَسْتَجیبُونَ لَهُمْ بِشَیْ ءٍ اِلاّ کَبسِطِ کَفَّیْهِ اِلَی الْماءِ لِیَبْلُغَ فَاهُ وَ ما هُوَ بِبلِغِه وَ ما دُعاءُ الْکفِرینَ اِلاّ فی ضَللٍ

لَهُ دَعْوَةُ: برای اوست دعوت

الْحَقِّ: حق،

وَ الَّذینَ: و کسانی که

یَدْعُونَ: می خوانند

مِنْ دُونِه: غیر از او را،

لا یَسْتَجیبُونَ: اجابت نمی کنند

سوره رعد لغات و مفاهیم قرآن کریم (203)

لَهُمْ: برایشان

بِشَیْ ءٍ: چیزی

اِلاّ کَبسِطِ: مگر مانند کسی که گشاینده

کَفَّیْهِ: دو دستش است

اِلَی الْماءِ: به سوی آب،

لِیَبْلُغَ: برای این که برساند

ص:171

فَاهُ: به دهانش

وَ ما هُوَ: و نیست او

بِبلِغِه: رساننده اش،

وَ ما دُعاءُ: و نیست دعاء

الْکفِرینَ: کافران

اِلاّ فی ضَللٍ: مگر در گمراهی.

15 وَلِلّهِ یَسْجُدُ مَنْ فِی السَّمواتِ وَ الاَْرْضِ

(204) جلد 13 سوره رعد

طَوْعا وَ کَرْها وَ ظِللُهُمْ بِالْغُدُوِّ وَ الاْصالِ

وَ لِلّهِ: و برای خدا

یَسْجُدُ: سجده می کنند

مَنْ فِی: کسانی که در

السَّمواتِ: آسمان ها

وَ الاَْرْضِ: و زمین هستند

طَوْعا: از روی اطاعت

وَ کَرْها: و کراهت،

ص:172

وَ ظِللُهُمْ: و سایه هایشان (نیز).

بِالْغُدُوِّ: بامداد

وَ الاْصالِ: و شبانگاهان

17 اَنْزَلَ مِنَ السَّماءِ ماءً فَسَالَتْ اَوْدِیَةٌ بِقَدَرِها فَاحْتَمَلَ السَّیْلُ زَبَدارابِیاوَمِمّایُوقِدُونَ عَلَیْهِ فِی النّارِ

سوره رعد لغات و مفاهیم قرآن کریم (205)

ابْتِغاءَ حِلْیَةٍ اَوْ مَتعٍ زَبَدٌ مِثْلُهُ کَذلِکَ یَضْرِبُ اللّهُ الْحَقَّ وَ الْبطِلَ فَاَمَّا الزَّبَدُ فَیَذْهَبُ جُفآءًوَاَمّاما یَنْفَعُ النّاسَ فَیَمْکُثُ فِی الاَْرْضِ کَذلِکَ یَضْرِبُ اللّهُ الاَْمْثالَ

اَنْزَلَ: فرو فرستاد

مِنَ السَّماءِ: از آسمان

ماءً: آبی،

فَسَالَتْ: پس جاری شد

اَوْدِیَةٌ: (در) درّه ها

بِقَدَرِها: به اندازه آن،

فَاحْتَمَلَ: پس حمل کرد

ص:173

السَّیْلُ: سیل

زَبَدا: کفی فراوان،

رابِیا: بالا آمده،

وَ مِمّا یُوقِدُونَ: و از آن چه می افروزند

(206) جلد 13 سوره رعد

عَلَیْهِ فِی النّارِ: بر آن در آتش

ابْتِغاءَ: (برای) به دست آوردن

حِلْیَةٍ: زینت آلات

اَوْ مَتعٍ: یا وسایل زندگی

زَبَدٌ مِثْلُهُ: کفی مثل آن.

کَذلِکَ: این چنین

یَضْرِبُ اللّهُ: می زند خداوند

الْحَقَّ وَ: حق و

الْبطِلَ: باطل را.

فَاَمَّا الزَّبَدُ: پس اما کف،

فَیَذْهَبُ: می رود، نابود می شود

جُفآءً: به کناری،

ص:174

وَ اَمّا ما: و اما آن چه

یَنْفَعُ النّاسَ: سود می دهد به مردم

سوره رعد لغات و مفاهیم قرآن کریم (207)

فَیَمْکُثُ: پس می ماند

فِی الاَْرْضِ: در زمین .

کَذلِکَ: این چنین

یَضْرِبُ اللّهُ: می زند خداوند

الاَْمْثالَ: مثل ها را.

26 اَللّهُ یَبْسُطُ الرِّزْقَ لِمَنْ یَشاءُ وَ یَقْدِرُ وَ فَرِحُوا بِالْحَیوةِ الدُّنْیا وَ مَاالْحَیوةُ الدُّنْیافِی الاْخِرَةِ اِلاّ مَتعٌ

اَللّهُ: خداوند

یَبْسُطُ: وسعت می دهد

الرِّزْقَ: روزی را

لِمَنْ: برای هر کس که

یَشاءُ: بخواهد

وَ یَقْدِرُ: و (یا) تنگ می گیرد.

(208) جلد 13 سوره رعد

ص:175

وَ فَرِحُوا: و شادمان شدند

بِالْحَیوةِ: به زندگی

الدُّنْیا: دنیا،

وَ مَاالْحَیوةُ: و نیست زندگی

الدُّنْیا: دنیا

فِی الاْخِرَةِ: در برابر آخرت

اِلاّ مَتعٌ: مگر متاع ناچیزی.

27 وَ یَقُولُ الَّذینَ کَفَرُوا لَوْلا اُنْزِلَ عَلَیْهِ ایَةٌ مِنْ رَبِّه قُلْ اِنَ اللّهَ یُضِلُّ مَنْ یَشاءُ وَ یَهْدیاِلَیْهِ مَنْ اَنابَ

وَ یَقُولُ: و می گویند:

الَّذینَ: کسانی که

کَفَرُوا: کافر شدند

لَوْلا اُنْزِلَ: چرا نازل نشده

سوره رعد لغات و مفاهیم قرآن کریم (209)

عَلَیْهِ ایَةٌ: بر او آیه ای

مِنْ: از جانب

ص:176

رَبِّه: پروردگارش؟

قُلْ: بگو:

اِنَّ: به درستی که

اللّهَ: خداوند

یُضِلُّ: گمراه می کند

مَنْ یَشاءُ: هر که را بخواهد

وَ یَهْدی: و هدایت می کند

اِلَیْهِ مَنْ: به سویش هر که را

اَنابَ: بازگردد.

28 اَلَّذینَ ءَامَنُوا وَ تَطْمَئِنُّ قُلُوبُهُمْ بِذِکْرِ اللّهِ اَلا بِذِکْرِ اللّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ

(210) جلد 13 سوره رعد

اَلَّذینَ: کسانی که

ءَامَنُوا: ایمان آوردند

وَ تَطْمَئِنُّ: و آرام و مطمئن است

قُلُوبُهُمْ: دل هایشان

ص:177

بِذِکْرِ اللّهِ: با یاد خدا.

اَلا: آگاه باشید

بِذِکْرِ اللّهِ: با یاد خدا

تَطْمَئِنُّ: آرام می گیرد

الْقُلُوبُ: دل ها.

29 اَلَّذینَ ءَامَنُوا وَ عَمِلُوا الصّلِحتِ طُوبی لَهُمْ وَ حُسْنُ مَأبٍ

اَلَّذینَ: کسانی که

ءَامَنُوا: ایمان آوردند

سوره رعد لغات و مفاهیم قرآن کریم (211)

وَ عَمِلُوا: و انجام دادند

الصّلِحتِ: عمل صالح.

طُوبی لَهُمْ: خوشا به حالشان

وَ حُسْنُ: و چه نیک

مَأبٍ: سرانجامی دارند.

(212) جلد 13 سوره رعد

ص:178

الْحَمیدِ: و ستوده.

2 اَللّهِ الَّذی لَهُ ما فِی السَّمواتِ وَ مافِی الاَْرْضِ وَ وَیْلٌ لِلْکفِرینَ مِنْ عَذابٍ شَدیدٍ

اَللّهِ: خداوندی

الَّذی: که برای

لَهُ: اوست

ما فِی: آن چه در

السَّمواتِ: آسمان ها

وَ ما فِی: و آن چه در

الاَْرْضِ: زمین است.

وَ وَیْلٌ: و وای

(214) جلد 13 سوره ابراهیم

لِلْکفِرینَ: بر کافران

مِنْ عَذابٍ: از عذابی

شَدیدٍ: شدید.

3 اَلَّذینَ یَسْتَحِبُّونَ الْحَیوةَ الدُّنْیا عَلَی الاْخِرَةِ

ص:180

وَ یَصُدُّونَ عَنْ سَبیلِ اللّهِ وَ یَبْغُونَها عِوَجا اوُلئِکَ فی ضَللٍ بَعیدٍ

اَلَّذینَ: کسانی که

یَسْتَحِبُّونَ: ترجیح می دهند

الْحَیوةَ: زندگانی

الدُّنْیا: دنیا را

عَلَی الاْخِرَةِ: بر آخرت

وَ یَصُدُّونَ: و بازمی دارند

عَنْ سَبیلِ: از راه

اللّهِ: خدا

سوره ابراهیم لغات و مفاهیم قرآن کریم (215)

وَ یَبْغُونَها: و می خواهند آن را

عِوَجا: کج، منحرف،

اوُلئِکَ: آنان

فی ضَللٍ: در گمراهی

بَعیدٍ: دوری هستند.

ص:181

4 وَ ما اَرْسَلْنا مِنْ رَسُولٍ اِلاّ بِلِسانِ قَوْمِه لِیُبَیِّنَ لَهُمْ فَیُضِلُّ اللّهُ مَنْ یَشاءُ وَ یَهْدی مَنْ یَشاءُ وَ هُوَ الْعَزیزُ الْحَکیمُ

وَ ما اَرْسَلْنا: و نفرستادیم ما

مِنْ: هیچ

رَسُولٍ: رسولی را

اِلاّ: مگر

بِلِسانِ: به زبان

(216) جلد 13 سوره ابراهیم

قَوْمِه: قومش

لِیُبَیِّنَ: تا آشکار کند

لَهُمْ: برایشان،

فَیُضِلُّ: پس گمراه می کند

اللّهُ: خدا

مَنْ: هر کس را

یَشاءُ: بخواهد

وَ یَهْدی: و هدایت می کند

ص:182

مَنْ: هر کس را

یَشاءُ: بخواهد.

وَ هُوَ: و او

الْعَزیزُ: با عزّت

الْحَکیمُ: و حکیم است.

سوره ابراهیم لغات و مفاهیم قرآن کریم (217)

5 وَ لَقَدْ اَرْسَلْنا مُوسی بِایتِنا اَنْ اَخْرِجْ قَوْمَکَ مِنَ الظُّلُمتِ اِلَی النُّورِ وَ ذَکِّرْهُمْ بِاَیّمِ اللّهِ اِنَّ فی ذلِکَ لاَیتٍ لِکُلِّ صَبّارٍ شَکُورٍ

وَ لَقَدْ: و هر آینه به تحقیق

اَرْسَلْنا: فرستادیم

مُوسی: موسی را

بِایتِنا: با نشانه هایمان

اَنْ اَخْرِجْ: که خارج کن

قَوْمَکَ: قومت را

مِنَ الظُّلُمتِ: از تاریکی ها

ص:183

اِلَی النُّورِ: به سوی نور

وَ ذَکِّرْهُمْ: و به یادشان آور

بِاَیّمِ: روزهای

اللّهِ: خدا را،

(218) جلد 13 سوره ابراهیم

اِنَّ: به درستی که

فی ذلِکَ: در این

لاَیتٍ: هر آینه نشانه هایی است

لِکُلِّ: برای هر

صَبّارٍ: صبرکننده، صبور

شَکُورٍ: شکرگزار.

7 وَ اِذْ تَأَذَّنَ رَبُّکُمْ لَئِنْ شَکَرْتُمْ لاََزیدَنَّکُمْ وَ لَئِنْ کَفَرْتُمْ اِنَّ عَذابی لَشَدیدٌ

وَ اِذْ: و آن گاه که

تَأَذَّنَ: اعلام نمود

رَبُّکُمْ: پروردگارتان

ص:184

لَئِنْ: هر آینه اگر

شَکَرْتُمْ: شکرگزاری کنید،

سوره ابراهیم لغات و مفاهیم قرآن کریم (219)

لاََزیدَنَّکُمْ: حتما زیاد می کنم برای شما

وَ لَئِنْ: و هر آینه اگر

کَفَرْتُمْ: کفران کنید،

اِنَّ عَذابی: همانا عذاب من

لَشَدیدٌ: شدید و سخت است.

19 اَلَمْ تَرَ اَنَّ اللّهَ خَلَقَ السَّمواتِ وَ الاَْرْضَ بِالْحَقِّ اِنْ یَشَأْ یُذْهِبْکُمْ وَ یَأْتِ بِخَلْقٍ جَدیدٍ

اَلَمْ تَرَ: آیا ندیدی

اَنَّ اللّهَ: که همانا خدا

خَلَقَ: خلق کرد

السَّمواتِ: آسمان ها

وَ الاَْرْضَ: و زمین را

بِالْحَقِّ: به حق؟

(220) جلد 13 سوره ابراهیم

ص:185

اِنْ یَشَأْ: اگر بخواهد

یُذْهِبْکُمْ: می برد شما را

وَ یَأْتِ: و می آورد

بِخَلْقٍ جَدیدٍ: خلقی تازه.

20 وَ ما ذلِکَ عَلَی اللّهِ بِعَزیزٍ

وَ ما ذلِکَ: و نیست این

عَلَی اللّهِ: بر خدا

بِعَزیزٍ: دشوار.

21 وَ بَرَزُوا لِلّهِ جَمیعا فَقالَ الضُّعَفؤُا لِلَّذینَ اسْتَکْبَرُوا اِنّا کُنّا لَکُمْ تَبَعا فَهَلْ اَنْتُمْ مُغْنُونَ عَنّا مِنْ عَذابِ اللّهِ مِنْ شَیْ ءٍقالُوا لَوْهَدینَااللّهُ لَهَدَیْنکُمْ سَواءٌ عَلَیْنا اَجَزِعْنا اَمْ صَبَرْنا ما لَنا مِنْ مَحیصٍ

سوره ابراهیم لغات و مفاهیم قرآن کریم (221)

وَ بَرَزُوا: و ظاهر شوند (در قیامت)

لِلّهِ: برای خدا

ص:186

جَمیعا: همگی،

فَقالَ: پس گویند:

الضُّعَفؤُا: ضعیفان

لِلَّذینَ: به کسانی که

اسْتَکْبَرُوا: بزرگی کردند، مستکبران

اِنّا کُنّا: همانا ما بودیم

لَکُمْ تَبَعا: برای شما پیرو،

فَهَلْ اَنْتُمْ: پس آیا شما

مُغْنُونَ: بی نیاز می کنید، دفع می کنید

عَنّا: از ما

مِنْ عَذابِ: از عذابِ

اللّهِ: خدا

(222) جلد 13 سوره ابراهیم

مِنْ شَیْ ءٍ: چیزی را؟

قالُوا لَوْ: گویند: اگر

هَدینَا: هدایت کرده بود ما را

اللّهُ: خدا،

ص:187

لَهَدَیْنکُمْ: هر آینه هدایت می کردیم شما را.

سَواءٌ: یکسان است

عَلَیْنا: برای ما

اَجَزِعْنا: بی تابی کنیم

اَمْ صَبَرْنا: یا صبر کنیم

ما لَنا: نیست برای ما

مِنْ: هیچ

مَحیصٍ: راه گریزی، نجاتی.

22 وَ قالَ الشَّیْطانُ لَمّا قُضِیَ الاَْمْرُ اِنَّ اللّهَ

سوره ابراهیم لغات و مفاهیم قرآن کریم (223)

وَعَدَکُمْ وَعْدَ الْحَقِّ وَ وَعَدْتُّکُمْ فَاَخْلَفْتُکُمْ وَ ما کانَ لی عَلَیْکُمْ مِنْ سُلْطانٍ اِلاّ اَنْ دَعَوْتُکُمْ فَاسْتَجَبْتُمْ لی فَلا تَلُومُونی وَلُومُوااَنْفُسَکُمْ ما اَنَا بِمُصْرِخِکُمْ وَ ما اَنْتُمْ بِمُصْرِخِیَّ اِنّی کَفَرْتُ بِما اَشْرَکْتُمُونِ مِنْ قَبْلُ اِنَّ الظّلِمینَ لَهُمْ عَذابٌ اَلیمٌ

وَ قالَ: و گوید:

ص:188

الشَّیْطانُ: شیطان

لَمّا قُضِیَ: وقتی که گذشت

الاَْمْرُ: کار،

اِنَّ اللّهَ: همانا خدا

وَعَدَکُمْ: وعده داد شما را

وَعْدَ الْحَقِّ: وعده حق

وَ وَعَدْتُّکُمْ: و وعده دادم من شما را،

فَاَخْلَفْتُکُمْ: پس تخلّف کردم با شما،

(224) جلد 13 سوره ابراهیم

وَ ما کانَ لی: و نبود مرا

عَلَیْکُمْ: بر شما

مِنْ سُلْطانٍ: هیچ تسلّطی

اِلاّ اَنْ: مگر این که،

دَعَوْتُکُمْ: دعوتتان کردم

فَاسْتَجَبْتُمْ لی: پس اجابت کردید مرا

فَلا تَلُومُونی: پس سرزنش کنید

وَ لُومُوا: و سرزنش کنید

ص:189

اَنْفُسَکُمْ: خودتان را،

ما اَنَا: نیستم من

بِمُصْرِخِکُمْ: فریادرس شما

وَ ما اَنْتُمْ: و نیستید شما

بِمُصْرِخِیَّ: فریادرس من

اِنّی: به درستی که من

سوره ابراهیم لغات و مفاهیم قرآن کریم (225)

کَفَرْتُ: کافرم، منکرم (نسبت)

بِما: به آن چه

اَشْرَکْتُمُونِ: شریک قرار دهید مرا

مِنْ قَبْلُ: از قبل.

اِنَّ الظّلِمینَ: به درستی که ستمکاران

لَهُمْ: برای ایشان است

عَذابٌ اَلیمٌ: عذابی دردناک.

23 وَ اُدْخِلَ الَّذینَ ءَامَنُوا وَ عَمِلُوا الصّالِحاتِ جَنّتٍ تَجْری مِنْ تَحْتِهَا الاَْنْهارُ خلِدینَ فیها بِأِذْنِ

ص:190

رَبِّهِمْ تَحِیَّتُهُمْ فیها سَلمٌ

وَ اُدْخِلَ: و برده شوند

الَّذینَ: کسانی که

ءَامَنُوا: ایمان آوردند

(226) جلد 13 سوره ابراهیم

وَ عَمِلُوا: و عمل کردند

الصّالِحاتِ: به شایستگی،

جَنّتٍ: به باغ هایی

تَجْری: که جاری می شود

مِنْ تَحْتِهَا: از زیر آن

الاَْنْهارُ: نهرها،

خلِدینَ فیها: جاودانند در آن

بِأِذْنِ: به اذن

رَبِّهِمْ: پروردگارشان.

تَحِیَّتُهُمْ: درود گفتنشان

فیها سَلمٌ: در آن (جا) سلام است.

ص:191

32 اَللّهُ الَّذی خَلَقَ السَّمواتِ وَ الاَْرْضَ وَ اَنْزَلَ مِنَ السَّماءِ ماءً فَاَخْرَجَ بِه مِنَ الثَّمَراتِ رِزْقا لَکُمْ

سوره ابراهیم لغات و مفاهیم قرآن کریم (227)

وَ سَخَّرَ لَکُمُ الْفُلْکَ لِتَجْرِیَ فِی الْبَحْرِ بِاَمْرِه وَ سَخَّرَ لَکُمُ الاَْنْهرَ

اَللّهُ: خداوند

الَّذی: کسی است که

خَلَقَ السَّمواتِ: آفرید آسمان ها

وَ الاَْرْضَ: و زمین را

وَ اَنْزَلَ: و فروفرستاد

مِنَ السَّماءِ: از آسمان

ماءً: آبی را

فَاَخْرَجَ بِه: پس خارج کرد با آن

مِنَ الثَّمَراتِ: میوه ها را

رِزْقا لَکُمْ: روزی ای برای شما.

وَ سَخَّرَ: و مسخّر کرد

لَکُمُ الْفُلْکَ: برای شما کشتی را

(228) جلد 13 سوره ابراهیم

ص:192

لِتَجْرِیَ: تا جاری شود، حرکت کند

فِی الْبَحْرِ: در دریا

بِاَمْرِه: به امرش.

وَ سَخَّرَ: و مسخّر کرد

لَکُمُ الاَْنْهرَ: برای شما نهرها را.

33 وَ سَخَّرَ لَکُمُ الشَّمْسَ وَ الْقَمَرَ دائِبَیْنِ وَ سَخَّرَ لَکُمُ الَّیْلَ وَ النَّهارَ

وَ سَخَّرَ: و به تسخیر درآورد

لَکُمُ الشَّمْسَ: برای شما خورشید

وَ الْقَمَرَ: و ماه را

دائِبَیْنِ: پیوسته.

وَ سَخَّرَ: و مسخّر کرد

لَکُمُ: برای شما

سوره ابراهیم لغات و مفاهیم قرآن کریم (229)

الَّیْلَ وَ النَّهارَ: شب و روز را.

ص:193

34 وَ اتیکُمْ مِنْ کُلِّ ما سَأَلْتُمُوهُ وَ اِنْ تَعُدُّوا نِعْمَتَ اللّهِ لا تُحْصُوها اِنَّ الاِْنْسانَ لَظَلُومٌ کَفّارٌ

وَ اتیکُمْ: و عطا کرد به شما

مِنْ کُلِّ: از تمام

ما سَأَلْتُمُوهُ: آن چه خواستید از او.

وَ اِنْ تَعُدُّوا: و اگر (بخواهید) بشمارید

نِعْمَتَ: نعمت

اللّهِ: خدا را

لا تُحْصُوها: شماره کردن آن نتوانید.

اِنَّ: که همانا

الاِْنْسانَ: انسان

لَظَلُومٌ: هر آینه ستم پیشه

(230) جلد 13 سوره ابراهیم

کَفّارٌ: و ناسپاس است.

«پایان جزء 13»

سوره ابراهیم لغات و مفاهیم قرآن کریم (231)

ص:194

مَعایِشَ: وسایل زندگی

وَ مَنْ: و کسانی که

لَسْتُمْ: نیستید شما

لَهُ بِرازِقینَ: برای او

21 وَ اِنْ مِنْ شَیْ ءٍ اِلاّ عِنْدَنا خَزائِنُهُ وَ ما نُنَزِّلُهُ اِلاّ بِقَدَرٍ مَعْلُومٍ

وَ اِنْ: و نیست

مِنْ شَیْ ءٍ: هیچ چیزی

اِلاّ عِنْدَنا: مگر نزد ماست

خَزائِنُهُ: خزانه های آن

وَ ما نُنَزِّلُهُ: و نازل نمی کنیم آن را

سوره حجر لغات و مفاهیم قرآن کریم (233)

اِلاّ بِقَدَرٍ: مگر به اندازه

مَعْلُومٍ: معلومی، معیّنی.

22 وَ اَرْسَلْنَا الرِّیاحَ لَواقِحَ فَاَنْزَلْنا مِنَ السَّماءِ

ص:196

ماءً فَاَسْقَیْناکُمُوهُ وَ ما اَنْتُمْ لَهُ بِخازِنینَ

وَ اَرْسَلْنَا: و فرستادیم ما

الرِّیاحَ: بادها را

لَواقِحَ: برای تلقیح،

فَاَنْزَلْنا: پس نازل نمودیم

مِنَ السَّماءِ: از آسمان

ماءً: آبی

فَاَسْقَیْناکُمُوهُ: پس سیراب کردیم شما را به آن

وَ ما اَنْتُمْ لَهُ: و نیستید شما بر آن

بِخازِنینَ: نگهداری کننده، انبار کننده.

(234) جلد 14 سوره حجر

78 وَ اِنْ کانَ اَصْحابُ الاَْیْکَةِ لَظالِمینَ

وَ اِنْ کانَ: و به درستی که بودند

اَصْحابُ: اصحاب

الاَْیْکَةِ: اَیْکه

لَظالِمینَ: هر آینه ستمکار

ص:197

79 فَانْتَقَمْنا مِنْهُمْ وَ اِنَّهُما لَبِاِمامٍ مُبینٍ

فَانْتَقَمْنا: پس انتقام گرفتیم

مِنْهُمْ: از آن ها

وَ اِنَّهُما: و به درستی که این دو قوم

لَبِاِمامٍ: هر آینه بر سر شاهراهی

مُبینٍ: آشکار (قرار دارند).

80 وَ لَقَدْ کَذَّبَ اَصْحابُ الْحِجْرِ الْمُرْسَلینَ

سوره حجر لغات و مفاهیم قرآن کریم (235)

وَ لَقَدْ: و هر آینه به تحقیق

کَذَّبَ: تکذیب نمودند

اَصْحابُ الْحِجْرِ: اصحاب حجر،

الْمُرْسَلینَ: پیامبران را

81 وَ اتَیْناهُمْ ایاتِنا فَکانُوا عَنْها مُعْرِضینَ

وَ اتَیْناهُمْ: و دادیم ما به آن ها

ایاتِنا: آیاتمان را

ص:198

فَکانُوا: پس بودند

عَنْها: از آن

مُعْرِضینَ: رویگردان.

82 وَ کانُوا یَنْحِتُونَ مِنَ الْجِبالِ بُیُوتا امِنینَ

وَ کانُوا یَنْحِتُونَ: و می تراشیدند

(236) جلد 14 سوره حجر

مِنَ الْجِبالِ: از کوه ها

بُیُوتا امِنینَ: خانه هایی امن.

83 فَاَخَذَتْهُمُ الصَّیْحَةُ مُصْبِحینَ

فَاَخَذَتْهُمُ: پس گرفت آن ها را

الصَّیْحَةُ: صیحه

مُصْبِحینَ: صبح گاهان.

84 فَما اَغْنی عَنْهُمْ ما کانُوا یَکْسِبُونَ

فَما اَغْنی: پس بی نیاز نکرد

ص:199

عَنْهُمْ ما: آن ها را آن چه

کانُوا یَکْسِبُونَ: به دست آورده بودند.

85 وَ ما خَلَقْنَا السَّمواتِ وَ الاَْرْضَ وَ ما بَیْنَهُما

سوره حجر لغات و مفاهیم قرآن کریم (237)

اِلاّبِالْحَقِّ وَاِنَ السّاعَةَ لاَتِیَةٌ فَاصْفَحِ الصَّفْحَ الْجَمیلَ

وَ ما خَلَقْنَا: و خلق نکردیم ما

السَّمواتِ: آسمان ها

وَ الاَْرْضَ: و زمین را

وَ ما: و آن چه

بَیْنَهُما: بین آن هاست

اِلاّ بِالْحَقِّ: مگر به حق.

وَ اِنَّ: و به درستی که

السّاعَةَ: قیامت

لاَتِیَةٌ: هر آینه آمدنی است،

فَاصْفَحِ: پس صرفنظر کن

الصَّفْحَ: صرفنظری

ص:200

الْجَمیلَ: نیکو، زیبا.

(238) جلد 14 سوره حجر

86 اِنَّ رَبَّکَ هُوَ الْخَلاّقُ الْعَلیمُ

اِنَّ: به درستی که

رَبَّکَ: پروردگار تو

هُوَ الْخَلاّقُ: اوست آفریننده

الْعَلیمُ: دانا.

87 وَ لَقَدْ اتَیْناکَ سَبْعا مِنَ الْمَثانی وَ الْقُرْانَ الْعَظیمَ

وَ لَقَدْ: و هر آینه به تحقیق

اتَیْناکَ: دادیم به تو

سَبْعا مِنَ: سوره حمد

الْمَثانی:

وَ الْقُرْانَ: و قرآن

الْعَظیمَ: بزرگ را.

ص:201

سوره حجر لغات و مفاهیم قرآن کریم (239)

88 لا تَمُدَّنَّ عَیْنَیْکَ اِلی ما مَتَّعْنا بِه اَزْواجا مِنْهُمْ وَ لاتَحْزَنْ عَلَیْهِمْ وَ اخْفِضْ جَناحَکَ لِلْمُؤْمِنینَ

لا تَمُدَّنَّ: باز نکن، میفکن

عَیْنَیْکَ: چشمانت را

اِلی ما: به سوی آن چه

مَتَّعْنا: بهره دادیم ما

بِه اَزْواجا: به آن گروه هایی

مِنْهُمْ: از آن ها،

وَ لا تَحْزَنْ: و نگران نباش

عَلَیْهِمْ: برایشان،

وَ اخْفِضْ: و فرود آر

جَناحَکَ: بال و پرت را

لِلْمُؤْمِنینَ: برای مؤمنان.

(240) جلد 14 سوره حجر

89 وَ قُلْ اِنّی اَنَا النَّذیرُ الْمُبینُ

وَ قُلْ اِنّی: و بگو: همانا من

ص:202

اَنَا النَّذیرُ: منم انذارکننده

الْمُبینُ: آشکار.

90 کَما اَنْزَلْنا عَلَی الْمُقْتَسِمینَ

کَما: هم چنان که

اَنْزَلْنا: فرستادیم

عَلَی الْمُقْتَسِمینَ: بر قسمت کنندگان.

91 اَلَّذینَ جَعَلُوا الْقُرانَ عِضینَ

اَلَّذینَ: کسانی که

جَعَلُوا: قرار دادند

الْقُرانَ: قرآن را

سوره حجر لغات و مفاهیم قرآن کریم (241)

عِضینَ: قسمت، قسمت، پاره پاره.

92 فَوَ رَبِّکَ لَنَسْئَلَنَّهُمْ اَجْمَعینَ

ص:203

فَوَ: پس سوگند به

رَبِّکَ: پروردگارت

لَنَسْئَلَنَّهُمْ: هر آینه سؤال خواهیم کرد از آن ها

اَجْمَعینَ: همگی.

93 عَمّا کانُوا یَعْمَلُونَ

عَمّا: از آن چه

کانُوا یَعْمَلُونَ: عمل می کردند.

(242) جلد 14 سوره حجر

ص:204

حینَ: هنگامی که

تُریحُونَ: بازمی گردانید (به آغل ها)

وَ حینَ: و هنگامی که

تَسْرَحُونَ: به چرا می فرستید.

7 وَ تَحْمِلُ اَثْقالَکُمْ اِلی بَلَدٍ لَمْ تَکُونُوا بالِغیهِ اِلاّ بِشِقِّ الاَْنْفُسِ اِنَ رَبَّکُمْ لَرَؤُفٌ رَحیمٌ

وَ تَحْمِلُ: و حمل می کنند

اَثْقالَکُمْ: بارهای شما را

اِلی بَلَدٍ: به شهری که

لَمْ تَکُونُوا: نمی توانستید

بالِغیهِ: برسانید آن را

اِلاّ: مگر

(244) جلد 14 سوره نحل

بِشِقِّ: به زحمتِ

الاَْنْفُسِ: نفس ها،

اِنَّ: به درستی که

ص:206

رَبَّکُمْ: پروردگار شما

لَرَؤُفٌ: هر آینه مهربان

رَحیمٌ: و رحیم است.

8 وَ الْخَیْلَ وَ الْبِغالَ وَ الْحَمیرَ لِتَرْکَبُوها وَ زینَةً وَ یَخْلُقُ ما لا تَعْلَمُونَ

وَ الْخَیْلَ: و اسب ها

وَ الْبِغالَ: و استرها، قاطرها

وَ الْحَمیرَ: و الاغ ها را

لِتَرْکَبُوها: تا سوار شوید بر آن ها

وَ زینَةً: و زینتی،

سوره نحل لغات و مفاهیم قرآن کریم (245)

وَ یَخْلُقُ: و خلق می کند

ما لا تَعْلَمُونَ: چیزهایی که شما نمی دانید.

9 وَ عَلَی اللّهِ قَصْدُ السَّبیلِ وَ مِنْها جائِرٌ وَ لَوْ شاءَ لَهَدیکُمْ اَجْمَعینَ

وَ عَلَی اللّهِ: و بر خداست

ص:207

قَصْدُ السَّبیلِ: راه راست

وَ مِنْها: و بعضی از

جائِرٌ: راه ها بیراهه است

وَ لَوْ شاءَ: و اگر بخواهد

لَهَدیکُمْ: هر آینه هدایت می کند شما را

اَجْمَعینَ: همگی.

10 هُوَ الَّذی اَنْزَلَ مِنَ السَّماءِ ماءً لَکُمْ مِنْهُ

(246) جلد 14 سوره نحل

شَرابٌ وَ مِنْهُ شَجَرٌ فیهِ تُسیمُونَ

هُوَ الَّذی: او کسی است که

اَنْزَلَ: نازل کرد

مِنَ السَّماءِ: از آسمان

ماءً: آبی

لَکُمْ: برای شما،

مِنْهُ: از آن

شَرابٌ: نوشیدنی ای است

وَ مِنْهُ: و از آن

ص:208

شَجَرٌ: درختی، گیاهی

فیهِ تُسیمُونَ: که در آن می چرانید.

11 یُنْبِتُ لَکُمْ بِهِ الزَّرْعَ وَ الزَّیْتُونَ وَ النَّخیلَ وَالاَْعْنابَ وَ مِنْ کُلِّ الثَّمَراتِ اِنَّ فیذلِکَ لاَیَةً لِقَوْمٍ

سوره نحل لغات و مفاهیم قرآن کریم (247)

یَتَفَکَّرُونَ

یُنْبِتُ: می رویاند

لَکُمْ: برای شما

بِهِ الزَّرْعَ: به وسیله آن، کشت

وَ الزَّیْتُونَ: و زیتون

وَ النَّخیلَ: و نخل ها

وَ الاَْعْنابَ: و انگورها را

وَ مِنْ کُلِّ: و از همه

الثَّمَراتِ: میوه ها.

اِنَّ فی: همانا در

ذلِکَ: آن

لاَیَةً: قطعا نشانه ای است

ص:209

لِقَوْمٍ: برای قومی که

یَتَفَکَّرُونَ: تفکّر می کنند.

(248) جلد 14 سوره نحل

12 وَ سَخَّرَ لَکُمُ اللَّیْلَ وَ النَّهارَ وَ الشَّمْسَ وَ الْقَمَرَ وَ النُّجُومُ مُسَخَّراتٌ بِاَمْرِه اِنَّ فی ذلِکَ لاَیاتٍ لِقَوْمٍ یَعْقِلُونَ

وَ سَخَّرَ: و مسخر ساخت

لَکُمُ: برای شما

اللَّیْلَ وَ النَّهارَ: شب و روز

وَ الشَّمْسَ: و خورشید

وَ الْقَمَرَ: و ماه را،

وَ النُّجُومُ: و ستارگان

مُسَخَّراتٌ: به خدمتت، رام شده

بِاَمْرِه: به امر او.

اِنَّ: به درستی که

فی ذلِکَ: در آن

سوره نحل لغات و مفاهیم قرآن کریم (249)

لاَیاتٍ: قطعا نشانه هایی است

ص:210

لِقَوْمٍ: برای قومی که

یَعْقِلُونَ: می اندیشند.

13 وَ ما ذَرَاَ لَکُمْ فِی الاَْرْضِ مُخْتَلِفا اَلْوانُهُ اِنَّ فی ذلِکَ لاَیَةً لِقَوْمٍ یَذَّکَّرُونَ

وَ ما ذَرَاَ: و آن چه آفرید

لَکُمْ: برای شما

فِی الاَْرْضِ: در زمین

مُخْتَلِفا: که مختلف است

اَلْوانُهُ: رنگ های آن.

اِنَّ: همانا

فی ذلِکَ: در آن

لاَیَةً: مسلّما نشانه ای است

(250) جلد 14 سوره نحل

لِقَوْمٍ: برای قومی که

یَذَّکَّرُونَ: متذّکر می شوند.

14 وَ هُوَ الَّذی سَخَّرَ الْبَحْرَ لِتَأْکُلُوا مِنْهُ لَحْما

ص:211

طَرِیّا وَ تَسْتَخْرِجُوا مِنْهُ حِلْیَةً تَلْبَسُونَها وَ تَرَی الْفُلْکَ مَواخِرَ فیهِ وَ لِتَبْتَغُوا مِنْ فَضْلِه وَ لَعَلَّکُمْ تَشْکُرُونَ

وَ هُوَ الَّذی: و او کسی است

سَخَّرَ: که مسخّر ساخت

الْبَحْرَ: دریا را

لِتَأْکُلُوا: تا بخورید

مِنْهُ: از آن

لَحْما طَرِیّا: گوشت تازه.

وَ تَسْتَخْرِجُوا: و استخراج کنید

سوره نحل لغات و مفاهیم قرآن کریم (251)

مِنْهُ حِلْیَةً: از آن زیوری که

تَلْبَسُونَها: می پوشید آن را.

وَ تَرَی: و می بینی

الْفُلْکَ: کشتی ها را

مَواخِرَ: شکافنده

فیهِ: در آن،

وَ لِتَبْتَغُوا: و تا طلب کنید

ص:212

مِنْ فَضْلِه: از فضلش،

وَ لَعَلَّکُمْ: و شاید شما

تَشْکُرُونَ: شکرگزارید.

15 وَ اَلْقی فِی الاَْرْضِ رَواسِیَ اَنْ تَمیدَبِکُمْ وَ اَنْهارا وَ سُبُلاً لَعَلَّکُمْ تَهْتَدُونَ

وَ اَلْقی: و افکند

(252) جلد 14 سوره نحل

فِی الاَْرْضِ: در زمین

رَواسِیَ: کوهها را

اَنْ تَمیدَبِکُمْ: تا این که نلرزاند شما را

وَ اَنْهارا: و نهرها

وَ سُبُلاً: و راه هایی،

لَعَلَّکُمْ: تا شاید شما

تَهْتَدُونَ: هدایت یابید.

16 وَ عَلاماتٍ وَ بِالنَّجْمِ هُمْ یَهْتَدُونَ

وَ عَلاماتٍ: و علاماتی (نیز)،

ص:213

وَ بِالنَّجْمِ: و به وسیله ستارگان

هُمْ یَهْتَدُونَ: آن ها هدایت می شوند.

36 وَ لَقَدْبَعَثْنا فی کُلِّ اُمَّةٍ رَسُولاً اَنِ اعْبُدُوااللّهَ

سوره نحل لغات و مفاهیم قرآن کریم (253)

وَ اجْتَنِبُوا الطّاغُوتَ فَمِنْهُمْ مَنْ هَدَی اللّهُ وَ مِنْهُمْ مَنْ حَقَّتْ عَلَیْهِ الضَّلالَةُ فَسیرُوا فِی الاَْرْضِ فَانْظُرُوا کَیْفَ کانَ عاقِبَةُ الْمُکَذِّبینَ

وَ لَقَدْ: و هر آینه به تحقیق

بَعَثْنا: برانگیختیم

فی کُلِّ اُمَّةٍ: در هر امّتی

رَسُولاً: رسولی،

اَنِ اعْبُدُوا: که بپرستید

اللّهَ: خدا را

وَ اجْتَنِبُوا: و دوری کنید

الطّاغُوتَ: از طاغوت.

فَمِنْهُمْ: پس بعضی از آن ها

مَنْ: کسانی هستند که

ص:214

هَدَی: هدایت کرد

(254) جلد 14 سوره نحل

اللّهُ: خداوند (آن ها را)

وَ مِنْهُمْ: و بعضی از آن ها

مَنْ: کسانیند که

حَقَّتْ: مقرّر شد

عَلَیْهِ الضَّلالَةُ: بر آن ها گمراهی،

فَسیرُوا: پس سیر کنید

فِی الاَْرْضِ: در زمین

فَانْظُرُوا: پس ببینید

کَیْفَ کانَ: چگونه بوده

عاقِبَةُ: عاقبت

الْمُکَذِّبینَ: تکذیب کنندگان

37 اِنْ تَحْرِصْ عَلی هُدیهُمْ فَاِنَّ اللّهَ لا یَهْدی مَنْ یُضِلُّ وَ ما لَهُمْ مِنْ ناصِرینَ

سوره نحل لغات و مفاهیم قرآن کریم (255)

اِنْ: اگر

تَحْرِصْ: حریص باشی، اصرار بورزی

ص:215

عَلی هُدیهُمْ: بر هدایتشان

فَاِنَّ اللّهَ: پس همانا خدا،

لا یَهْدی: هدایت نمی کند

مَنْ: کسی را که

یُضِلُّ: گمراه کرد.

وَ ما لَهُمْ: و نیست برای آن ها

مِنْ ناصِرینَ: هیچ یاوری.

43 وَ ما اَرْسَلْنا مِنْ قَبْلِکَ اِلاّ رِجالاً نُوحی اِلَیْهِمْ فَسْئَلُوا اَهْلَ الذِّکْرِ اِنْ کُنْتُمْ لا تَعْلَمُونَ

وَ ما اَرْسَلْنا: و نفرستادیم

مِنْ قَبْلِکَ: از قبل تو

(256) جلد 14 سوره نحل

اِلاّ رِجالاً: مگر مردانی که

نُوحی: وحی کردیم

اِلَیْهِمْ: به آن ها

فَسْئَلُوا: پس بپرسید

اَهْلَ الذِّکْرِ: از اهل ذکر

ص:216

اِنْ: اگر

کُنْتُمْ لا تَعْلَمُونَ: نمی دانستید.

44 بِالْبَیِّناتِ وَ الزُّبُرِ وَ اَنْزَلْنا اِلَیْکَ الذِّکْرَ لِتُبَیِّنَ لِلنّاسِ ما نُزِّلَ اِلَیْهِمْ وَ لَعَلَّهُمْ یَتَفَکَّرُونَ

بِالْبَیِّناتِ: با دلایل روشن

وَ الزُّبُرِ: و زبورها.

وَ اَنْزَلْنا: و نازل نمودیم

اِلَیْکَ: به سوی تو

سوره نحل لغات و مفاهیم قرآن کریم (257)

الذِّکْرَ: ذکر را،

لِتُبَیِّنَ: تا بیان کنی

لِلنّاسِ: برای مردم

ما نُزِّلَ: آن چه را که نازل شده

اِلَیْهِمْ: به سویشان،

وَ لَعَلَّهُمْ: و تا شاید

یَتَفَکَّرُونَ: بیندیشند.

ص:217

48 اَوَ لَمْ یَرَوْا اِلی ما خَلَقَ اللّهُ مِنْ شَیْ ءٍ یَتَفَیَّؤُا ظِلالُهُ عَنِ الْیَمینِ وَالشَّمائِلِ سُجَّدالِلّهِ وَهُمْ داخِرُونَ

اَوَ لَمْ یَرَوْا: آیا ندیدند

اِلی ما خَلَقَ: آن چه را خلق کرده

اللّهُ: خداوند

مِنْ شَیْ ءٍ: از چیزها،

یَتَفَیَّؤُا: در حرکتند، جابه جا می شوند

(258) جلد 14 سوره نحل

ظِلالُهُ: سایه هایشان

عَنِ الْیَمینِ: از راست

وَ الشَّمائِلِ: و چپ

سُجَّدا لِلّهِ: سجده کنان برای خدا

وَ هُمْ: و درحالی که ایشان

داخِرُونَ: خضوع کننده اند؟

49 وَ لِلّهِ یَسْجُدُ ما فِی السَّمواتِ وَ مافِی الاَْرْضِ مِنْ دابَّةٍ وَ الْمَلائِکَةُ وَ هُمْ لا یَسْتَکْبِرُونَ

وَ لِلّهِ: و برای خدا

ص:218

یَسْجُدُ: سجده می کنند

ما: آن چه

فِی السَّمواتِ: در آسمان ها

وَ ما: و آن چه

سوره نحل لغات و مفاهیم قرآن کریم (259)

فِی الاَْرْضِ: در زمین است

مِنْ دابَّةٍ: از جنبندگان

وَ الْمَلائِکَةُ: و فرشتگان

وَ هُمْ: در حالی که ایشان

لا یَسْتَکْبِرُونَ: تکبّری ندارند.

50 یَخافُونَ رَبَّهُمْ مِنْ فَوْقِهِمْ وَ یَفْعَلُونَ ما یُؤْمَرُونَ

یَخافُونَ: می ترسند

رَبَّهُمْ: از پروردگارشان

مِنْ فَوْقِهِمْ: از بالاتر خودشان

وَ یَفْعَلُونَ: و انجام می دهند

ما: آن چه را

ص:219

یُؤْمَرُونَ: که مأمور هستند.

(260) جلد 14 سوره نحل

51 وَ قالَ اللّهُ لا تَتَّخِذُوا اِلهَیْنِ اثْنَیْنِ اِنَّما هُوَ اِلهٌ واحِدٌ فَاِیّایَ فَارْهَبُونِ

وَ قالَ: و گفت:

اللّهُ: خداوند

لا تَتَّخِذُوا: نگیرید، انتخاب نکنید

اِلهَیْنِ: معبود

اثْنَیْنِ: دو تا،

اِنَّما: جز این نیست که

هُوَ اِلهٌ: او خدایی است

واحِدٌ: یگانه،

فَاِیّایَ: پس فقط از من

فَارْهَبُونِ: بترسید.

سوره نحل لغات و مفاهیم قرآن کریم (261)

52 وَ لَهُ ما فِی السَّمواتِ وَ الاَْرْضِ وَ لَهُ الدّینُ واصِبا اَفَغَیْرَ اللّهِ تَتَّقُونَ

ص:220

وَ لَهُ: و برای اوست

ما فِی: آن چه در

السَّمواتِ: آسمان ها

وَ الاَْرْضِ: و زمین است

وَ لَهُ الدّینُ: و برای اوست دین

واصِبا: ثابت، خالص.

اَفَغَیْرَ: آیا پس از غیر

اللّهِ: خدا

تَتَّقُونَ: می ترسید؟

53 وَ مابِکُمْ مِنْ نِعْمَهٍ فَمِنَ اللّهِ ثُمَ اِذامَسَّکُمُ الضُّرُّ فَاِلَیْهِ تَجْئَرُونَ

(262) جلد 14 سوره نحل

وَ ما: و آن چه

بِکُمْ: برای شماست

مِنْ نِعْمَهٍ: از نعمتی

فَمِنَ: پس از جانب

اللّهِ: خداست،

ص:221

ثُمَّ اِذا: سپس هنگامی که

مَسَّکُمُ: می رسد به شما

الضُّرُّ: محنتی، ناراحتی ای،

فَاِلَیْهِ: پس به سوی او

تَجْئَرُونَ: زاری می کنید.

54 ثُمَّ اِذا کَشَفَ الضُّرَّ عَنْکُمْ اِذا فَریقٌ مِنْکُمْ بِرَبِّهِمْ یُشْرِکُونَ

ثُمَّ اِذا: سپس هنگامی که

سوره نحل لغات و مفاهیم قرآن کریم (263)

کَشَفَ: برداشته شود

الضُّرَّ عَنْکُمْ: ناراحتی از شما،

اِذا: در آن وقت

فَریقٌ مِنْکُمْ: گروهی از شما

بِرَبِّهِمْ: به پروردگارشان

یُشْرِکُونَ: شرک می ورزند.

58 وَ اِذا بُشِّرَ اَحَدُهُمْ بِالاُْنْثی ظَلَّ وَجْهُهُ مُسْوَدّا

ص:222

وَ هُوَ کَظیمٌ

وَ اِذا: و هنگامی که

بُشِّرَ: بشارت دهند

اَحَدُهُمْ: یکی از آن ها را

بِالاُْنْثی: به دختر،

ظَلَّ: تیره شود

(264) جلد 14 سوره نحل

وَجْهُهُ: صورتش

مُسْوَدّا: به رنگ سیاه

وَ هُوَ: در حالی که او

کَظیمٌ: مملو از خشم است.

59 یَتَواری مِنَ الْقَوْمِ مِنْ سُوءِ ما بُشِّرَ بِه اَیُمْسِکُهُ عَلی هُونٍ اَمْ یَدُسُّهُ فِی التُّرابِ اَلا ساءَ ما یَحْکُمُونَ

یَتَواری: متواری می شود

مِنَ الْقَوْمِ: از قوم (خود)

مِنْ سُوءِ: از بدیِ

ص:223

ما:آن چه

بُشِّرَ بِه: بشارتش داده اند.

اَیُمْسِکُهُ: آیا نگهدارد او را

سوره نحل لغات و مفاهیم قرآن کریم (265)

عَلی هُونٍ: با ذلت

اَمْ یَدُسُّهُ: یا پنهانش کند او را

فِی التُّرابِ: در خاک؟

اَلا: آگاه باشید

ساءَ: چه بد است

ما یَحْکُمُونَ: آن چه حکم می کنند.

63 تَاللّهِ لَقَدْ اَرْسَلْنا اِلی اُمَمٍ مِنْ قَبْلِکَ فَزَیَّنَ لَهُمُ الشَّیْطانُ اَعْمالَهُمْ فَهُوَ وَلِیُّهُمُ الْیَوْمَ وَلَهُمْ عَذابٌ اَلیمٌ

تَاللّهِ: قسم به خدا

لَقَدْ: هر آینه به تحقیق

اَرْسَلْنا: فرستادیم

اِلی اُمَمٍ: به سوی امت هایی

مِنْ قَبْلِکَ: قبل از تو،

(266) جلد 14 سوره نحل

ص:224

فَزَیَّنَ: پس زینت داد

لَهُمُ: برایشان

الشَّیْطانُ: شیطان

اَعْمالَهُمْ: اعمالشان را،

فَهُوَ: پس او

وَلِیُّهُمُ: ولی آنهاست

الْیَوْمَ: امروز

وَ لَهُمْ: و برای ایشان است

عَذابٌ: عذابی

اَلیمٌ: دردناک.

65 وَاللّهُ اَنْزَلَ مِنَ السَّماءِ ماءً فَاَحْیا بِهِ الاَْرْضَ بَعْدَ مَوْتِها اِنَّ فی ذلِکَ لاَیَةً لِقَوْمٍ یَسْمَعُونَ

سوره نحل لغات و مفاهیم قرآن کریم (267)

وَ اللّهُ: و خداوند

اَنْزَلَ: نازل کرد

مِنَ السَّماءِ: از آسمان

ص:225

ماءً: آبی،

فَاَحْیا: پس زنده کرد

بِهِ الاَْرْضَ: با آن زمین را

بَعْدَ مَوْتِها: بعد از مردنش

اِنَّ فی ذلِکَ: همانا در این

لاَیَةً: حتما نشانه ای است

لِقَوْمٍ: برای قومی که

یَسْمَعُونَ: می شنوند.

66 وَ اِنَّ لَکُمْ فِی الاَْنْعامِ لَعِبْرَةً نُسْقیکُمْ مِمّا فی بُطُونِه مِنْ بَیْنِ فَرْثٍ وَ دَمٍ لَبَنا خالِصا سائِغا

(268) جلد 14 سوره نحل

لِلشّارِبینَ

وَ اِنَّ: و به درستی که

لَکُمْ: برای شماست

فِی الاَْنْعامِ: در چهارپایان، دام ها

لَعِبْرَةً: هر آینه عبرتی:

نُسْقیکُمْ:می نوشانیم

ص:226

مِمّا: از آن چه

فی بُطُونِه: در شکم هایش است

مِنْ بَیْنِ: از میان

فَرْثٍ: غذاهای هضم شده در معده

وَ دَمٍ: و خون

لَبَنا خالِصا: شیری خالص

سائِغا: گوارا

لِلشّارِبینَ: برای نوشندگان.

سوره نحل لغات و مفاهیم قرآن کریم (269)

68 وَ اَوْحی رَبُّکَ اِلَی النَّحْلِ اَنِ اتَّخِذی مِنَ الْجِبالِ بُیُوتا وَ مِنَ الشَّجَرِ وَمِمّا یَعْرِشُونَ

وَ اَوْحی: و الهام نمود

رَبُّکَ: پروردگارت

اِلَی النَّحْلِ: به زنبور عسل

اَنِ اتَّخِذی: که بگیر، انتخاب کن

مِنَ الْجِبالِ: از کوه ها

بُیُوتا: خانه هایی

ص:227

وَ مِنَ الشَّجَرِ: و از درخت

وَ مِمّا: و از آن چه

یَعْرِشُونَ: بالا می برند، داربست می زنند.

69 ثُمَّ کُلی مِنْ کُلِّ الثَّمَراتِ فَاسْلُکی سُبُلَ رَبِّکِ

(270) جلد 14 سوره نحل

ذُلُلاً یَخْرُجُ مِنْ بُطُونِها شَرابٌ مُخْتَلِفٌ اَلْوانُهُ فیهِ شِفاءٌ لِلنّاسِ اِنَّ فی ذلِکَ لاَیَةً لِقَوْمٍ یَتَفَکَّرُونَ

ثُمَّ کُلی: سپس بخور

مِنْ کُلِّ: از تمام

الثَّمَراتِ: میوه ها

فَاسْلُکی: پس بپیما

سُبُلَ: راه های

رَبِّکِ: پروردگارت را

ذُلُلاً: با اطاعت، به راحتی، مطیعانه.

یَخْرُجُ: خارج می شود

مِنْ بُطُونِها: از شکم هایش

شَرابٌ: نوشیدنی ای، شربتی

ص:228

مُخْتَلِفٌ: که مختلف است

اَلْوانُهُ: رنگ هایش.

سوره نحل لغات و مفاهیم قرآن کریم (271)

فیهِ شِفاءٌ: در آن شفائی است

لِلنّاسِ: برای مردم

اِنَّ فی ذلِکَ: همانا در آن

لاَیَةً: هر آینه نشانه ای است

لِقَوْمٍ: برای قومی که

یَتَفَکَّرُونَ: تفکّر می کنند.

73 وَ یَعْبُدُونَ مِنْ دُونِ اللّهِ ما لا یَمْلِکُ لَهُمْ رِزْقا مِنَ السَّمواتِ وَ الاَْرْضِ شَیْئا وَ لا یَسْتَطیعُونَ

وَ یَعْبُدُونَ: و می پرستند

مِنْ دُونِ اللّهِ: غیر از خدا

ما: آن چه را

لا یَمْلِکُ: که مالک نمی باشند

لَهُمْ رِزْقا: برایشان روزی ای

(272) جلد 14 سوره نحل

مِنَ السَّمواتِ: از آسمان ها

ص:229

وَ الاَْرْضِ: و زمین

شَیْئا: چیزی را،

وَ لا یَسْتَطیعُونَ: و توانایی ندارند.

74 فَلا تَضْرِبُوا لِلّهِ الاَْمْثالَ اِنَ اللّهَ یَعْلَمُ وَ اَنْتُمْ لا تَعْلَمُونَ

فَلا تَضْرِبُوا: پس نزنید

لِلّهِ: برای خدا

الاَْمْثالَ: مَثَل ها،

اِنَّ اللّهَ: به درستی که خدا

یَعْلَمُ: می داند

وَ اَنْتُمْ: و شما

لا تَعْلَمُونَ: نمی دانید.

سوره نحل لغات و مفاهیم قرآن کریم (273)

78 وَاللّهُ اَخْرَجَکُمْ مِنْ بُطُونِ اُمَّهاتِکُمْ لا تَعْلَمُونَ شَیْئا وَ جَعَلَ لَکُمُ السَّمْعَ وَ الاَْبْصارَ وَ الاَْفْئِدَةَ لَعَلَّکُمْ تَشْکُرُونَ

ص:230

وَ اللّهُ: و خداوند

اَخْرَجَکُمْ: خارج کرد شما را

مِنْ بُطُونِ: از شکم های

اُمَّهاتِکُمْ: مادرهایتان،

لا تَعْلَمُونَ: نمی دانستید

شَیْئا: چیزی،

وَ جَعَلَ لَکُمُ: و قرار داد برایتان

السَّمْعَ: گوش

وَ الاَْبْصارَ: و چشم ها

وَ الاَْفْئِدَةَ: و دل ها

(274) جلد 14 سوره نحل

لَعَلَّکُمْ: شاید شما، امید است شما

تَشْکُرُونَ: تشکّر کنید.

79 اَلَمْ یَرَوْا اِلَی الطَّیْرِ مُسَخَّراتٍ فیجَوِّ السَّماءِ ما یُمْسِکُهُنَّ اِلاَّ اللّهُ اِنَّ فیذلِکَ لاَیاتٍ لِقَوْمٍ یُؤْمِنُونَ

اَلَمْ یَرَوْا: آیا ندیدند، نگاه نکردند

اِلَی الطَّیْرِ: به سوی پرندگان

ص:231

مُسَخَّراتٍ: که (چگونه) تسخیرشده اند

فی جَوِّ: در فضای

السَّماءِ: آسمان؟

ما یُمْسِکُهُنَّ: و نگاهشان نمی دارد

اِلاَّ اللّهُ: مگر خدا.

اِنَّ فی ذلِکَ: همانا در این

لاَیاتٍ: هر آینه نشانه هایی است

سوره نحل لغات و مفاهیم قرآن کریم (275)

لِقَوْمٍ: برای قومی که

یُؤْمِنُونَ: ایمان می آورند.

80 وَ اللّهُ جَعَلَ لَکُمْ مِنْ بُیُوتِکُمْ سَکَنا وَ جَعَلَ لَکُمْ مِنْ جُلُودِ الاَْنْعامِ بُیُوتاتَسْتَخِفُّونَها یَوْمَ ظَعْنِکُمْ وَ یَوْمَ اِقامَتِکُمْ وَ مِنْ اَصْوافِها وَ اَوْبارِها وَاَشْعارِها اَثاثا وَ مَتاعا اِلی حینٍ

وَ اللّهُ: و خداوند

جَعَلَ: قرار داد

لَکُمْ: برای شما

ص:232

مِنْ بُیُوتِکُمْ: از خانه هایتان

سَکَنا: محل آرامش

وَ جَعَلَ: و قرار داد

لَکُمْ: برایتان

(276) جلد 14 سوره نحل

مِنْ جُلُودِ: از پوست های

الاَْنْعامِ: چهارپایان

بُیُوتا: خانه هایی

تَسْتَخِفُّونَها: که سبک می یابید آن را

یَوْمَ: روز

ظَعْنِکُمْ: کوچ کردنتان

وَ یَوْمَ: و روز

اِقامَتِکُمْ: اقامتتان

وَ مِنْ: و از

اَصْوافِها: پشم های آن

وَ اَوْبارِها: و کرک های آن

وَ اَشْعارِها: و موهای آن

اَثاثا: اثاثی

ص:233

وَ مَتاعا: و متاعی

سوره نحل لغات و مفاهیم قرآن کریم (277)

اِلی حینٍ: تا زمان معیّنی.

81 وَاللّهُ جَعَلَ لَکُمْ مِمّا خَلَقَ ظِلالاً وَ جَعَلَ لَکُمْ مِنَ الْجِبالِ اَکْنانا وَ جَعَلَ لَکُمْ سَرابیلَ تَقیکُمُ الْحَرَّ وَ سَرابیلَ تَقیکُمْ بَأْسَکُمْ کَذلِکَ یُتِمُّ نِعْمَتَهُ عَلَیْکُمْ لَعَلَّکُمْ تُسْلِمُونَ

وَ اللّهُ: و خداوند

جَعَلَ: قرار داد

لَکُمْ: برای شما

مِمّا: از آن چه

خَلَقَ: خلق کرد

ظِلالاً: سایه هایی،

وَ جَعَلَ: و قرار داد

لَکُمْ: برایتان

(278) جلد 14 سوره نحل

مِنَ الْجِبالِ: از کوه ها

اَکْنانا: پناه گاه هایی،

ص:234

وَ جَعَلَ: و قرارداد

لَکُمْ: برای شما

سَرابیلَ: جامه ها، پیراهن ها

تَقیکُمُ: که نگه دارد شما را

الْحَرَّ: از گرما،

وَ سَرابیلَ: و جامه ها

تَقیکُمْ: که نگه دارد شما را

بَأْسَکُمْ: از گرفتاریتان، سختی تان.

کَذلِکَ: این چنین

یُتِمُّ: تمام می کند

نِعْمَتَهُ: نعمتش را

عَلَیْکُمْ: بر شما،

سوره نحل لغات و مفاهیم قرآن کریم (279)

لَعَلَّکُمْ: شاید شما

تُسْلِمُونَ: تسلیم شوید، مسلمان شوید.

90 اِنَّ اللّهَ یَأْمُرُ بِالْعَدْلِ وَ الاِْحْسانِ وَ ایتاءِ ذِی الْقُرْبی وَ یَنْهی عَنِ الْفَحْشاءِوَ الْمُنْکَرِ وَ الْبَغْیِ

ص:235

یَعِظُکُمْ لَعَلَّکُمْ تَذَکَّرُونَ

اِنَّ اللّهَ: همانا خداوند

یَأْمُرُ: امر می کند

بِالْعَدْلِ: به عدل

وَ الاِْحْسانِ: و نیکی کردن

وَ ایتاءِ: و بخشش

ذِی الْقُرْبی: به نزدیکان،

وَ یَنْهی: و نهی می کند

عَنِ الْفَحْشاءِ: از فحشا

(280) جلد 14 سوره نحل

وَ الْمُنْکَرِ: و بدی

وَ الْبَغْیِ: و ستم .

یَعِظُکُمْ: موعظه می کند، پند می دهد شما را

لَعَلَّکُمْ: شاید شما، امید است شما

تَذَکَّرُونَ: متذکّر شوید.

91 وَ اَوْفُوا بِعَهْدِ اللّهِ اِذا عاهَدْتُمْ وَ لا تَنْقُضُوا الاَْیْمانَ بَعْدَ تَوْکیدِها وَ قَدْجَعَلْتُمُ اللّهَ عَلَیْکُمْ کَفیلاً

ص:236

اِنَّ اللّهَ یَعْلَمُ ما تَفْعَلُونَ

وَ اَوْفُوا: و وفا کنید

بِعَهْدِ اللّهِ: به عهدِ خدا

اِذا: هنگامی که

عاهَدْتُمْ: عهد بستید،

وَ لا تَنْقُضُوا: و نقض نکنید،

سوره نحل لغات و مفاهیم قرآن کریم (281)

الاَْیْمانَ: سوگندها را

بَعْدَ تَوْکیدِها: بعد از تأکید آن

وَ قَدْ جَعَلْتُمُ: در حالی که قرار دادید

اللّهَ عَلَیْکُمْ: خدا را بر خودتان